Hoe nepwetenschap wordt omgetoverd tot echte wetenschap

De eerste methode die gebruikt wordt door de medicijnenindustrie is het inschakelen van onafhankelijk universitair onderzoek. Specifieke onderzoeken worden gesponsord door ngo’s (zoals de Bill & Melinda Gates Foundation) of door de industrie zelf, iets wat in principe legaal is, maar onafhankelijk is dit zeker niet. De WUR (Wageningen University & Research) is in dit verband vaak in opspraak gekomen. Een volgende methode is de zogenaamde ‘derde partij’. Dit is vaak een vak- of belangenvereniging, kanker- of hartstichtingen, organisatoren van websites die voorlichting geven, enzovoorts. Zulke partijen hebben de schijn van onpartijdigheid, maar verkopen wel de boodschap van de producent waarvan ze sponsoring ontvangen. Zulke partijen worden vaak ingezet als lobbygroep voor de overheid en medicijnagentschappen. Zo hebben patiëntenverenigingen inspraak bij de EMA (het Europees Geneesmiddelenbureau). Daarnaast zijn ze promotor voor het grote publiek. Uit enkele onderzoeken is gebleken dat sommige van deze non-profitorganisaties tot 80% van hun inkomsten rechtstreeks van de farmaceutische industrie ontvangen. Dit worden ‘dekmantels’ genoemd die weer aangestuurd worden door internationale ‘dekmantelgroepen’, zoals ILSI, PRRI, EUFIC, ESWI, IFIC, om alleen de bekendste van vele te noemen. Vakorganisaties moeten verantwoording afleggen, terwijl dekmantelgroepen dat niet hoeven te doen. Dus deze omweg heeft een groot voordeel omdat het uiteindelijk de noodzakelijke ‘derde partij’ is om nepwetenschap goedgekeurd te krijgen.

De belangrijkste methode is ‘ghostwriting’ (spookschrijven). Hier worden door elke fabrikant speciale bureaus voor ingehuurd. Een van de bekendste is Rx Communications. Deze bedrijven hebben professionele medische-tekstschrijvers in dienst die zich op veel verschillende vlakken kunnen richten. Spookschrijvers gebruiken nooit hun eigen naam of die van de firma waar ze voor werken. De teksten die ze schrijven staan onder de naam van veelal bekende en soms vooraanstaande wetenschappers, die vaak geen enkele letter aan het artikel of rapport hebben bijgedragen. Uiteraard ontvangen zij wel compensatie. Spookschrijvers schrijven veel artikelen in vakbladen. Soms om een bepaalde denkrichting te bevorderen, maar soms ook om een overvloed aan informatie te creëren waardoor hoofdredacteuren misleid worden en geen behoorlijke controle meer kunnen uitvoeren.

Ook worden spookschrijvers losgelaten op onderzoeksrapporten die ter keuring ingediend moeten worden. Zulke rapporten worden opgeklopt tot soms wel duizenden onnodige pagina’s met veel complexe uitwijdingen en verwijzingen naar andere rapporten. Met deze methode kunnen de spookschrijvers gevaarlijke passages, die ingaan tegen wat de nepwetenschapper wil verkondigen, verstoppen en verspreiden in het rapport. Vanwege de vracht aan pagina’s leest geen enkele controleur het complete rapport. Tijdsdruk en kosten spelen hier een doorslaggevende rol. Vaak controleert men dan door het onderzoek te verspreiden onder meerdere personen, wat uiteindelijk verwarring en zeker geen juist beeld tot stand brengt. Men focust dan vaak alleen op de conclusie die wél heel nauwkeurig is opgezet en overmatig vol staat met abstracties en positieve stemmingmakerij voor het te beoordelen product.