Tjeu Lemmens
Het BBP is de geldwaarde van alle verhandelbare goederen en diensten in een land in een bepaald tijdsbestek, meestal een jaar of een kwartaal. Belangrijk is, dat het gaat om transacties waar geld aan te pas komt. Deze economische indicator dikt alle geldstromen die binnen een land plaatsvinden in tot één monetair getal. Het BBP is negentig jaar geleden, midden in de crisistijd van de Grote Depressie, ontwikkeld om te beoordelen of het hervormingsprogramma – New Deal, onder leiding van de Amerikaanse president Franklin D. Roosevelt – om de VS uit het economische slop te trekken, effect sorteerde.
Herstel komt tot uiting in een trendmatige BBP-groei. Deze relatieve maat is toegespitst op één land en geeft, zolang de meetmethode niet wijzigt, een indruk van de mate van economisch herstel. Na de Tweede Wereldoorlog werd de toepassing van het BBP verbreed naar het vergelijken van de welvaart van landen onderling. Om tot een rangorde van alle landen te komen, wordt het door het land zelf in eigen valuta berekende BBP omgezet naar dollars volgens officiële wisselkoersen. Deze rangorde wordt vaak door politici van landen die hoog in de rangorde staan misbruikt om zichzelf op de borst te slaan: ‘Duitsland is de derde economie in de wereld.’ Duitsland, met 85 miljoen inwoners, heeft voor het jaar 2023 een vooralsnog geschat BBP van $ 5.000 miljard. Rusland daarentegen valt met ca. 150 miljoen inwoners en een BBP van $ 1862 miljard net buiten de top 10 van de rangorde, terwijl de VS met 335 miljoen inwoners en een BBP van $ 27.000 miljard met kop en schouders boven deze rangorde uitsteekt; volgens de BBP-statistieken beheerst de VS niet minder dan 25% van de wereldeconomie.
Dat het BBP ongeschikt is om de levensstandaard van burgers tot uitdrukking te brengen kan het beste verduidelijkt worden met enkele voorbeelden. Stijging van huizenprijzen leidt tot toename van het BBP en de voortdurende prijsstijgingen van het afgelopen decennium hebben voor een kwart bijgedragen aan de toename van het Nederlandse BBP. Macro-economisch is de stijging ‘mooi meegenomen’, zullen economen zeggen, maar het is niet bevorderlijk voor het welzijn en de financiële situatie van vooral starters op de woningmarkt.
– Het artikel gaat verder onder de afbeelding –
Een alleenstaande man, niet onbemiddeld, heeft al jaren een huishoudster in dienst. Haar salaris is een economische activiteit die een geldstroom genereert en daarmee positief bijdraagt aan het BBP. Na enige tijd ontpopt zich een liefdesrelatie en zij besluiten om als partners verder te gaan. Zij blijft de huishoudelijke werkzaamheden als voorheen uitvoeren maar nu zonder salaris. Behalve dat in de werkelijkheid niets veranderd is, behalve dat zij nu partners zijn en het levensgeluk van beiden hoogstwaarschijnlijk gestegen is, daalt het BBP, want er is een officiële geldstroom weggevallen. Vernietiging van levensgeluk leidt daarentegen vaak tot groei van het BBP. Het tijdens een oorlog sneuvelen en de invaliditeit van honderdduizenden mannen in de bloei van hun leven verhoogt het BBP wanneer het land een grote wapenindustrie heeft. Ook heeft een land dat veel munitie, gevechtsvliegtuigen, tanks en ander wapentuig produceert, er belang bij dat er oorlogen gevoerd worden buiten de eigen landsgrenzen. Het vernietigen van gebouwen door bombardementen noodzaakt, na wapenstilstand of vredespijp, tot wederopbouw en dat brengt grote geldstromen op gang en dus een sterke groei van het BBP.
Wanneer een personenauto met hoge snelheid op een vrachtwagen botst, zullen zowel de geldstromen die gepaard gaan met het herstellen van beide auto’s alsook de medische behandelingen en revalidatie van de zwaargewonden, het BBP verhogen. Je zou verwachten dat in de coronajaren door de exorbitante maatregelen het BBP sterk zou zijn gedaald. Dat was inderdaad het geval voor 2020, maar toen de test- en prikstraten verrezen, groeide het BBP van Nederland met circa 5 % in zowel 2021 als 2022, de hoogste groei, twee jaar op rij, sinds een kwart eeuw, vooral dankzij de aangejaagde angst voor ziekte en dood. Verhoging van het levensgeluk van individuele mensen verlaagt het BBP, terwijl ziekte, dood en vernieling resulteren in een verhoging. Het BBP is daarmee een absurde maat om de levensstandaard en het welzijn van de bevolking tot uitdrukking te brengen.
Omdat de inwoneraantallen van landen sterk van elkaar verschillen, zegt de bovengenoemde rangorde van landen helemaal niks over individuele welvaart. Beter wordt het wanneer het BBP gedeeld wordt door het aantal inwoners – het BBP per hoofd van de bevolking. Maar ook aan deze graadmeter kleven onvolkomenheden, wegens het gebruik van officiële wisselkoersen bij het omrekenen naar dollars. De marktwaarde van valuta kan sterk fluctueren, waardoor de levensstandaard alleen schijnbaar verandert in de loop der tijd. Daarbovenop moet voor een product of dienst als het knippen van haren in het ene land bijvoorbeeld $ 35 worden betaald en in het andere land omgerekend $ 2.
- Het artikel gaat hieronder verder -
In dit nummer onder meer:
‘De CIA als machtigste Amerikaanse instelling
Hongersnood in Gaza en de uittocht naar Egypte
Sterke botsende politieke stromingen in Duitsland
Pepijn van Houwelingen op zoek naar waarheid coronabeleid
Een betere vergelijkingsmaat is gebaseerd op de koopkracht op de lokale markt: de Purchasing Power Parity (PPP). Hiertoe wordt een referentiemandje van goederen en diensten samengesteld. In Gezond Verstand #82 is aangetoond dat gemeten volgens de PPP-methodiek Rusland de grootste economie van Europa heeft. De onmiddellijke consequentie hiervan is dat de uitputtingsstrategie zoals de NAVO-landen die voor ogen hebben om Poetin op de knieën te krijgen, zinloos is. Dit waanidee wordt waarschijnlijk gevoed – uit onwetendheid, of willens en wetens – door het feit dat zes NAVO-landen, waarvan vier Europese landen, in de top tien van de BBP-rangorde staan en Rusland ‘slechts’ op de elfde plaats. De PPP-vergelijkingsmaat, die veel beter geschikt is om de welvaart van landen onderling te vergelijken, laat – hoewel ook niet zonder tekortkomingen – dus een heel ander beeld zien.
PPP is uitstekend geschikt om de gemiddelde welvaart van inwoners te meten van landen die een gelijkaardige cultuur hebben, zoals de VS, de EU-landen en Rusland. Anders wordt het wanneer het gaat om inwoners van Sub-Sahara-landen en andere ontwikkelingslanden, vooral als de inhoud van het mandje bepaald wordt door westerse landen. Want door de keuze van de inhoud en het toekennen van gewichten aan de afzonderlijke goederen en diensten om tot een gewogen gemiddelde te komen, is het PPP subjectief. Voor degenen die als dagloner leven in een achterbuurt of als landarbeider op het platteland, neemt voedsel tot wel 80% van hun besteedbaar inkomen in beslag. Hooguit zegt het PPP iets over de welvaart van de middenklasse in deze landen.
Voor het berekenen van het BBP moeten alle geldstromen binnen het land inzichtelijk zijn voor officiële instanties. In veel landen, die vaak het stempel dragen onderontwikkeld te zijn, vinden veel transacties plaats zonder de tussenkomst van geld, maar via het uitwisselen van goederen, diensten en soms ook voedsel. Dit informele circuit blijft buiten beeld bij het berekenen van het BBP en de daarvan afgeleide parameters, maar draagt wel degelijk bij aan individuele welvaart. Het BBP als indicator voor welvaart is daarom – onder voorwaarde van juist gebruik – alleen geschikt voor sterk gemonetariseerde landen, waarbij alle transacties van goederen en diensten met tussenkomst van geld plaatsvinden. Maar ook in deze landen veroorzaakt oneigenlijk gebruik van monetaire statistieken een fictief beeld van de werkelijkheid waar burgers dagelijks mee te maken hebben. Politici die, omdat het in hun belang is, een grote voorkeur hebben om de complexiteit van de economie in één kengetal uit te drukken, gaan echter stug door om met die indicator een verwrongen beeld van de werkelijkheid te geven.
Wat vertel ik mijn medemens?
- Het BBP is de geldwaarde van alle verhandelbare goederen en diensten in een land in een bepaald tijdsbestek.
- Vernietiging van levensgeluk leidt vaak tot groei van het BBP.
– einde artikel –
Je las een Premium artikel uit Gezond Verstand
Volg ons op social media
Kijk en beluister Gezond Verstand via
Gerelateerde berichten
