Het voortgaande verval van Nederland (deel 3)

Dwangbeleggingen
De Nederlandse pensioenfondsen hebben zich geschaard achter de zeventien Sustainable Development Goals (SDG’s: duurzame ontwikkelingsdoelen) van de Verenigde Naties (VN), waarvoor zij hun beleggingsbeleid volledig hebben omgegooid. ABP, het pensioenfonds voor overheidspersoneel en een van de grootste ter wereld, heeft producenten van steenkool, aardolie en aardgas in het verdomhoekje geplaatst en ingeruild voor beleggingen in ‘duurzame energie, schone mobiliteit en energieopslag’. Dit onder meer door de bouw van grote windmolenparken op de Noordzee mede te financieren. Pensioenfonds Zorg en Welzijn (PFZW, het grootste pensioenfonds na ABP) heeft recent beleggingen in olie- en gasproducenten die onvoldoende haast maken met de energietransitie, afgestoten. Niet het renderen van beleggingen bepaalt thans de keuze, maar of de bedrijfsvoering deugt volgens de SDG’s. Nederlandse pensioenfondsen presenteren deze transitie alsof zij handelen uit vrije wil. Niets is minder waar en het is ook niet typisch Nederlands. De VN verordonneert pensioenfondsen wereldwijd in welke sectoren zij moeten beleggen. Zij heeft daarvoor de principes van verantwoord investeren opgesteld en controleert of fondsen zich hieraan houden. Uit een controleonderzoek van UNCTAD – een VN-divisie die zich richt op het bevorderen van investeringen en ondernemen voor duurzame ontwikkeling en welvaart voor iedereen – blijkt dat ABP, PFZW en BpfBouw – pensioenfonds voor werknemers in de bouwsector – behoren tot de twintig koplopers van de wereldwijd grootste pensioenfondsen die de SDG’s omarmen.

‘Investeer in wapens!’
De afgelopen maanden zijn politici en hooggeplaatste militairen in gespierde taal bezig het volk grote angst aan te jagen voor Russische oorlogsdreigingen. Van Vladimir Poetin wordt een beeld geschetst als superdictator en landhongerige agressor, die het niet bij een inval van Oekraïne zal laten. Een VVD-Kamerlid schetste een vreeswekkend toekomstvisioen: ‘Poetin gaat door, net zolang tot Oekraïne is verwoest, het Russische rijk is hersteld tot binnen de EU en het NAVO-grondgebied en Europa is verzwakt en tot op het bot verdeeld.’ Men kent ook de remedie: de slagkracht van de Nederlandse defensie versterken door uitbreiding van het wapenarsenaal, jongeren aanmoedigen soldaat te worden en de dienstplicht te reactiveren. Ook het optuigen van een Europese oorlogseconomie zou noodzakelijk zijn. De Europees Commissaris voor de Interne Markt, Thierry Breton, heeft een strategie laten uitwerken om de Europese wapenproductie een fikse stoot omhoog te geven. Het Institute for the Study of War, deels gefinancierd door de wapenindustrie, wijst erop dat Russische financiële, economische en militaire indicatoren aantonen dat Rusland een grootschalig conflict met de NAVO aan het voorbereiden is.

Opvoeren van de wapenproductie vergt kapitaal en politici hebben hun oog laten vallen op de pensioenfondsen als kapitaalverschaffers. Al in november 2022 riep een Tweede Kamermeerderheid pensioenfondsen op hun investeringen in de wapenindustrie drastisch te verhogen. Hun aansporingen om beleggingen in fossiele brandstoffen af te bouwen ten faveure van industrie die bommen, drones, vuurwapens, tanks en ander destructiematerieel produceert, worden nu luider en furieuzer. Aanvankelijk reageerden pensioenfondsen terughoudend, hoewel bereid om indirect de wapenindustrie te steunen via beleggingen in staatsobligaties, uitgegeven voor de financiering van deze industrie. Pensioenfondsen zijn essentieel om de productie van wapens te vergroten, stelde demissionair minister van Defensie Ollongren. Zij spreekt schande van de terughoudendheid van fondsen om als directe kapitaalverschaffer te fungeren. Andere politici voeren aan dat het in het belang van de fondsen zelf zou zijn, omdat oorlog funest is voor hun rendement. Een andere politieke stok is dat de verhouding tussen de defensiebestedingen van de overheid en die van de pensioenfondsen volledig uit het lood staat. De overheid streeft naar besteding van minimaal 2% van het bruto binnenlands product (bbp), ofwel € 20 miljard, aan wapenproductie. De pensioenfondsen, die alles bij elkaar een vermogen hebben van tweemaal het bbp, zouden hetzelfde percentage moeten aanhouden, maar dat is slechts 0,1%.