De grote misvatting over plastic

Anders dan men ons wil doen geloven, is een plastic verpakking bijna altijd de minst schadelijke optie. Een feit als dit stuit over het algemeen op grote weerstand. Meestal geloven mensen eerder in informatie waarmee ze vertrouwd zijn dan in nieuwe informatie; die schuiven ze gemakkelijk aan de kant. Dit wordt het illusory truth effect genoemd en verklaart waarschijnlijk waarom waarheid en emotie vaak mijlenver uit elkaar liggen. Als een leugen vaak genoeg wordt herhaald, gaan mensen er vanzelf in geloven. Dat plastic meestal minder schadelijk is dan papier en karton en áltijd beter dan aluminium, staal en glas, is evenwel een feit. Voor de productie van de hierboven genoemde alternatieven is veel meer water en energie nodig en ze genereren bovendien veel meer afval. Plastic omvat minder dan 0,5% van het totale afval. Daarbij staat qua gewicht één kilo aan plastic afval gelijk aan drie à vier kilo afval van ander materiaal.

Waarom plastic zo’n slechte naam heeft
Veel milieu-activistische ngo’s strijden al jaren tegen het zogenaamde gevaar van plastic. Ze presenteren echter vaak geen feiten voor deze claims. Met hartverscheurende foto’s van dieren probeert men het zogenaamd levensgrote gevaar van plastic uit te beelden. Echter, in geen enkel onderzoek naar sterfte onder schildpadden, walvissen of vogels wordt plastic genoemd als mogelijke doodsoorzaak. Ngo’s verdienen erg goed aan deze angstzaaierij. Zo ontvangt Greenpeace jaarlijks $ 400 miljoen aan donaties. Volgens Patrick Moore, voormalig hoofd van Greenpeace, is deze organisatie niets minder dan een goedlopend bedrijf. Hun businessmodel zou bestaan uit het creëren van een milieuprobleem dat er helemaal niet is, maar enigszins geloofwaardig overkomt. Anekdotisch bewijs wordt geleverd om hun claims bij te zetten, waarbij niet zelden emotioneel beladen foto’s worden gebruikt. Vervolgens bedenkt men een eenvoudige ‘oplossing’ voor het probleem, die geloofwaardig overkomt, maar in de praktijk onmogelijk kan worden uitgevoerd. Als laatste wordt een vijand aangewezen, die de daadwerkelijke oplossing in de weg zou zitten. Door ngo’s als Greenpeace is de publieke opinie zich sterk tegen plastic gaan keren. De mensen, bang gemaakt door deze angst zaaiende berichtgeving, vragen zelf om andere verpakkingen. Supermarkten spelen hier graag op in, om hun klanten, die misleid zijn, niet kwijt te raken. Hetzelfde gebeurt in de politiek.

De anti-plasticretoriek wordt vaak gebruikt om kiezers te winnen. Politici nemen deze woorden over van de ngo’s, die op hun beurt leugens verspreiden naar de bevolking toe. Met als gevolg dat bedrijven oplossingen bedenken die schadelijker zijn dan het veronderstelde probleem, politici beleid maken dat schadelijker is en onderwijzers op school onze kinderen leugens voorschotelen. De schadelijke plasticsoorten die bij industriële toepassingen gebruikt worden, bijvoorbeeld met stoffen als BPA en PFAS, zijn in de levensmiddelenindustrie niet toegestaan.

Plastic tasjes
De beste manier om de milieu-impact van materialen en producten te onderzoeken, is via zogenaamde Lifecycle Assessments (LCA). Ze worden gebruikt door overheden, bedrijven en milieuorganisaties en worden door onafhankelijke instanties geauditeerd. De LCA-methode houdt onder meer rekening met de hoeveelheid energie, materialen, water en uitstoot die de productie en afvalverwerking van een product met zich meebrengt. Overheidsorganen in de VS, Canada, het VK, Australië en Denemarken voerden zulke LCA-analyses uit. Iedere LCA-studie kwam tot dezelfde conclusie, namelijk dat de conventionele plastic wegwerptasjes een stuk milieuvriendelijker zijn dan hun alternatieven, zoals de papieren, bio-plastic en katoenen varianten. Het beste uit de test kwamen de herbruikbare polypropyleen (PP) tasjes en wegwerptasjes gemaakt van polyethyleen (PE). Deze in totaal 26 LCA-studies vonden plaats over een periode van twintig jaar in verschillende landen, door onafhankelijke instanties.

Plasticsoep
Een andere ngo die zich het leed van het zeeleven aantrekt, is de Plastic Soup Foundation. Op hun website is te lezen dat hun missie bestaat uit het zo snel mogelijk stoppen van de tsunami van plasticsoep. De plasticsoep bestaat echter vooral uit achtergelaten visnetten en ander vismaterieel. Het probleem is niet het plastic zelf, maar achtergelaten visnetten. Het idee van ronddrijvende eilanden bestaande uit plastic flesjes en tasjes, is een fictie. Er zijn gebieden met hogere concentraties aan plastic, maar die aantallen zijn zo laag dat ze voor het blote oog bijna niet zichtbaar zijn. Deze plasticsoep wordt in de media vaak gepresenteerd als met een omvang drie keer zo groot als de oppervlakte van Spanje, of van heel Texas. Uit een peerreviewed studie blijkt dat het gemiddelde gewicht aan plastic in de oceanen neerkomt op rond de 10 gram per vierkante kilometer. De ergste plekken bevatten 500 gram plastic per vierkante kilometer. Deze aantallen zijn zo laag en staan zo ver verwijderd van de mediaverhalen, dat een ‘tsunami van plasticsoep’ neerkomt op een aperte leugen.

Microplastics
Microplastics zijn stukjes plastic, in grootte variërend van één micrometer (= 0,0001 centimeter) tot vijf millimeter. Zo’n 8% van al het plastic in de oceanen bestaat uit microplastics. Wanneer we kijken naar de oorsprong ervan, zien we dat maar liefst 35% voortkomt uit het wassen van synthetische kleding, en 28% wordt veroorzaakt door bandenslijtage van auto’s (met name elektrische auto’s, die door hun hoge gewicht een snellere bandenslijtage hebben). Slechts 0,3% komt van plastic pellets. En juist deze laatste categorie wordt door de media uitgelicht als een enorm groot probleem.