Cornelis de Deugd
Het welslagen ervan vergt ook inzet en medewerking van burgers of, zoals het rapport stelt: “Effectief klimaatbeleid vraagt draagvlak en verankering in het leven van mensen.” Daarom peilde het SCP in een uitgebreid onderzoek de bereidheid van de bevolking om uit eigen beweging maatregelen te treffen om de CO2-uitstoot, die voor een gemiddeld huishouden 19.500 kilo jaarlijks bedraagt, te reduceren. Het actief beperken van de eigen CO2-uitstoot is een leefstijl die ‘duurzaam’ wordt genoemd in het SCP-rapport, en zo wordt deze term in dit artikel ook gemakshalve gehanteerd. Daarbij is het goed te bedenken dat klimaatverandering een onmiskenbare realiteit is, maar het klimaat van de aarde verandert al honderden miljoenen jaren voortdurend en dat is dus niks bijzonders. Dat de huidige opwarming van de aarde vooral veroorzaakt zou worden door menselijke CO2-uitstoot is daarentegen een verzinsel. Er zijn sterke aanwijzingen dat de aarde zich thans in een afkoelingsperiode bevindt.
Bevindingen van het SCP-onderzoek
Uitgangspunt van het onderzoek is dat technische innovaties alleen geen ‘klimaatneutraliteit’ kunnen bewerkstelligen. Het vereist vooral ook aanpassing van ‘klimaatgedrag’ en leefstijl van burgers, die daar uiteraard ook toe bereid moeten zijn. Maar het onderzoek toont aan dat een meerderheid van de Nederlanders er weinig voor voelt hun leefstijl te veranderen en offers te brengen ‘ten gunste van het klimaat’.
Als mensen al bereid zijn tot verandering dan is dat voornamelijk financieel gemotiveerd, waarbij duurzaam gedrag leidt tot vermindering van uitgaven terwijl voor niet-duurzaam gedrag een hoge prijs moet worden betaald. De afgelopen vijf jaar is de onvrede over het klimaatgedram toegenomen bij bijna de helft van de Nederlanders. Zo vindt een derde van de burgers dat Nederland urgentere zorgen dan het klimaat heeft, waaronder exorbitante bevolkingstoename door asiel en immigratie. Men is boos over de onevenredig grote aandacht voor het klimaat. Ook vinden steeds meer mensen dat ze door de stormvloed van aandacht voor klimaat en milieu een leefstijl krijgen opgedrongen waarin levensvreugde taboe is verklaard.
Hoogopgeleiden en anderen met een relatief hoog inkomen belijden met de mond hun steun aan het overheidsbeleid om tot een reductie van de uitstoot van CO2 te komen, maar uiten dit allerminst in daden, dat wil zeggen een significante verandering in leefstijl, zoals minder autorijden, minder vliegen, en minder vlees consumeren. Mensen met een praktisch beroep die over het algemeen tot de lagere inkomensgroepen behoren, staan terughoudend en zelfs wantrouwend tegenover het klimaatbeleid. Hun beperkte geldmiddelen leiden tot een CO2-uitstoot die veel lager is dan die van hoogopgeleiden met een hoog inkomen. Deze groep mensen die met hun handen de kost verdienen leeft noodgedwongen duurzaam, zonder het echt te willen, omdat hun bankrekening niet toelaat een op overvloedig consumeren gerichte leefstijl te voeren.
Hoewel de 21-jarige Zweedse klimaatactiviste Greta Thunberg, in 2019 genomineerd voor de Nobelprijs voor de Vrede en gelauwerd met een drietal eredoctoraten, voortdurend ouderen de oren wast over hun onverantwoorde leefstijl die de planeet vernietigt, blijkt uit dit SCP-onderzoek dat Nederlandse jongeren zich nauwelijks verantwoordelijk voelen voor het helpen tegengaan van klimaatverandering. In navolging van de Zweedse klimaatactiviste houden zij ouderen en bedrijven verantwoordelijk voor klimaatverandering en zijn dat degenen die hun CO2-uitstoot drastisch moeten reduceren. De jongeren vinden dat zijzelf minder actief bijdragen hoeven te leveren; ze maken meer vliegreizen dan ouderen, kopen vaker nieuwe kleren en letten minder op energieverbruik. ‘Laten we er nog maar van genieten zolang het nog kan’, lijken velen te denken, vooral degenen, ook jongeren, die het zich financieel kunnen veroorloven.
Een grote meerderheid van de bevolking vindt dat het zo’n vaart niet loopt met natuurrampen, zoals overstromingen en bosbranden, die de media frauduleus als een afschrikwekkend toekomstbeeld presenteren. Mocht het mogelijk zijn om natuurrampen te voorkomen wanneer iedereen financieel bijdraagt, dan wenst een kwart van de Nederlanders daaraan niet mee te betalen. Voor het voorkomen van natuurrampen in het buitenland wil een derde van de Nederlanders de portemonnee niet trekken. Voorts blijkt uit het SCP-rapport dat het met klimaatrampen dreigen door de overheid z’n momentum heeft verloren en onvoldoende afschrikt om mensen over te halen hun leefstijl te veranderen. Wat wel werkt, is de vermindering van kosten van de gewenste leefstijl. Het duurder maken van een ongewenste leefstijl – beprijzing genoemd – kan echter het gevoel van onvrede versterken over het ‘opdringen’ van klimaatmaatregelen door een kleine groep Nederlanders aan alle andere landgenoten.
- Het artikel gaat hieronder verder -
Het cartoonboek bevat een bonte verzameling van de beste, scherpste, mooiste en meest treffende cartoons uit Gezond Verstand.
Je maakt kennis met de cartoonisten, die je vervolgens meenemen in het creatieproces en stap voor stap laten zien hoe de cartoons tot stand komen. Waar komen de ideeën en inspiratie vandaan? Welke materialen gebruiken ze en wat vinden ze het mooiste en moeilijkste aan hun vak?
Normaal €42,50 voor abonnees €39,50
De portemonnee speelt een belangrijke rol in de bereidwilligheid van mensen om hun leefstijl te veranderen: ‘Geld doet ertoe’, zo stelt het SCP. De kosten opvoeren voor een leefstijl met veel CO2-uitstoot, ‘klimaatonvriendelijk gedrag’ genoemd, heeft invloed op de keuzes van mensen. Beprijzing is daarom een effectief instrument om klimaatvriendelijk gedrag te stimuleren, maar zo’n overheidsheffing moet dan wel, uit rechtvaardigheidsoverwegingen, inkomensafhankelijk zijn, zo vindt 60%. Maatregelen die CO2-uitstoot beperken, zoals de aanschaf van warmtepompen en de woning isoleren, leiden tot hoge uitgaven bij burgers. Uit het rapport blijkt dat veel mensen bevreesd zijn dat hun geldzorgen sterk toenemen wanneer de overheid doorgaat met het opleggen van maatregelen, waarvan velen de noodzaak niet inzien. Het SCP vermeldt daar overigens niet bij dat deze groeiende geldzorgen op flagrante wijze botsen met een ander streven van de overheid, namelijk het vergroten van de bestaanszekerheid.
Klimaatmoeheid
Aspecten die buiten het aandachtsveld van dit SCP-onderzoek blijven maar mogelijk grote invloed hebben op de houding van mensen ten aanzien van het klimaatbeleid, zijn de toenemende berichten dat de energietransitie afstevent op een rampzalige mislukking. Door de snelle toename van het aantal zonnepanelen en windturbines voor de opwekking van elektriciteit en het verbruik ervan door o.a. laadpalen en warmtepompen, dreigt het stroomnetwerk overbelast te raken. Het gevolg is stroomuitval op piekmomenten en lange wachttijden voor aansluiting op het stroomnetwerk. Voorts is het genoegzaam bekend dat windturbines gehakt maken van de hoogvliegers onder de vogels en dat ze laagfrequente trillingen produceren die niet hoorbaar zijn maar wel schadelijk voor de gezondheid van mens en dier.
Een opmerkelijke conclusie van het rapport is dat de overheid snel moet stoppen met haar klimaatgedram want “het benadrukken van (de urgentie van) het klimaatprobleem kan zelfs averechts werken.” Kortom, naast alle klimaatgerelateerde neologismen die in het rapport genoemd worden, waaronder klimaatprobleem, klimaatafdruk, klimaataanpak, klimaatbezorgdheid, klimaatcrisis, klimaatdoelen en klimaatkosten, zou ook een andere term gangbaar moeten worden in overheidskringen, namelijk ‘klimaatmoeheid’. Het hoofddoel van dit SCP-onderzoek is om de overheid handvatten te geven om acceptatie van de kostbare energietransitie te vergroten. Daartoe adviseert het rapport om de kloof tussen duurzaam denken en duurzaam doen te overbruggen door mensen die terughoudend staan tegenover het klimaatbeleid, op twee manieren tot het gewenste klimaatgedrag aan te sporen. Ten eerste door financiële prikkels, met name subsidies en beprijzen. Daarnaast kan voorbeeldgedrag van mensen met dezelfde sociale achtergrond tot groeiende acceptatie leiden. Hier dringt zich het beeld op van het inzetten van door de belastingbetaler gefinancierde influencers om burgers aan te moedigen om toch vooral hun energieverbruik te reduceren door geldverslindende maatregelen te nemen. Maar ook zullen we “…met elkaar het open gesprek moeten voeren over verschillende waarden en normen die onze houding en ons gedrag ten aanzien van klimaat en duurzaamheid beïnvloeden”, aldus het SCP-rapport. Dit is een in sprookjestaal geformuleerde oproep om een wig te drijven tussen bevolkingsgroepen, waarbij mensen die klimaatvriendelijk gedrag vertonen of zeggen te belijden, een vrijbrief aangereikt krijgen om landgenoten, die sceptisch staan tegenover een rigoureuze energietransitie, onbelemmerd en ongestraft te beschimpen.
– einde artikel –
Je las een Premium artikel uit Gezond Verstand
Volg ons op social media
Kijk en beluister Gezond Verstand via
Gerelateerde berichten
