De wederopstanding van het ‘oude’ Westen

Het huidige westerse leiderschap is door de monomane houding weinig competent en uiterst kwetsbaar. De feiten wijzen hierop. De technocratische greep op de macht leidt paradoxaal genoeg namelijk tot het tegendeel. Niet alleen is er sprake van een gebrek aan legitimiteit en afnemend vertrouwen bij het grote publiek, ook wordt zichtbaar dat de geopolitieke macht afbrokkelt en dat het op de Amerikaanse dollar gebaseerde financiële systeem instabiel is geworden. In een eerder deze maand gepubliceerd boek, Paper Soldiers, beschrijft de auteur, Bloomberg-journalist Saleha Mohsin, de twee grote bedreigingen voor de geopolitieke macht van de VS: binnenlandse politieke en maatschappelijke instabiliteit en buitenlandse politieke en geopolitieke blunders. Beide bedreigingen hebben de VS door een combinatie van arrogantie en kortzichtigheid over zichzelf afgeroepen, aldus Mohsin. Ze ziet in de opkomst van de BRICS een directe aanval op de rol van de dollar. De geopolitieke positie van de VS in de wereld is volgens haar veel minder sterk dan door de elite in Washington wordt verondersteld. Voor het boek interviewde Mohsin honderden (hoofdrol)spelers achter de dollar-politiek, waaronder voormalig Staatssecretaris van Financiën, Robert Rubin (1995-1999), Larry Summers (1999-2001), Steven Mnuchin (2017-2021) en de huidige Staatssecretaris Janet Yellen. Ook grootbank Morgan Stanley bestempelt een dollar regime shift als waarschijnlijk. In een rapport dat afgelopen week verscheen, waarschuwt de bank dat we aan de vooravond staan van een verzwakking van de dollar en een geopolitieke verschuiving van de macht. Volgens de hoofdeconoom van de bank, Lisa Shalett, is deze aanstaande wisseling van de wacht ook de achterliggende reden dat zowel goud als het ‘digitale goud’, Bitcoin, prijsrecords breken. Het zijn klassieke veilige havens, die doorgaans immuun zijn voor grote geopolitieke en monetaire schokken. De markt is er dus niet gerust op dat de technocratische elite weet wat ze doet.

Op monetair vlak is de situatie precair, maar ook op economisch en financieel vlak is het kwetsbaarheid die de toon zet. Dat zien we natuurlijk niet als we af moeten gaan op de mainstream media en de positieve boodschappen van beleidsmakers. De rooskleurige voorstelling van zaken, en ook de economische statistieken die dit moeten onderbouwen, verdoezelen wat er onderhuids echt gaande is. In de VS en in Europa is al jarenlang sprake van afnemende economische kracht ten opzichte van de rest van de wereld. De westerse energiesancties tegen Rusland hebben de de-industrialisatie in met name Duitsland versneld. Dat we de zwakte niet zien, komt omdat we onze levensstijl nog altijd kunnen financieren op krediet. Eenzelfde situatie hebben we gekend in de periode van 1920 tot 1930. Er was toen aan de ene kant ogenschijnlijk sprake van economische groei op basis van technologische vooruitgang. Dit werd echter net als in onze tijd veroorzaakt door lage rentes en goedkoop krediet. Het leidde toen, net als nu, tot seriële financiële bubbels in vastgoed en aandelen. Het beeld van de ‘roaring twenties’ bleek te rooskleurig. Toen eind jaren twintig de rente steeg, was het uit met de pret. Een aandelencrisis werd gevolgd door een bankencrisis en een monetaire crisis. De rol van de toenmalige reservevaluta, het pond sterling, was uitgespeeld. We zien in onze tijd eenzelfde patroon. Net als toen, denken de huidige elites dat de enorme hoeveelheid (staats)schuld geen probleem is. Als de rente echter hoog blijft, krijgt het Westen, de VS voorop, te maken met een schuldspiraal. Er zal dan steeds meer moeten worden geleend om de hogere rentelasten te kunnen blijven betalen. Dit zal eindigen in tranen, omdat de dure westerse welvaarts- en oorlogsstaat dan onbetaalbaar zullen zijn. Een monetaire crisis zoals in de jaren dertig zal hierop volgen. Het zal het einde inluiden van de dollar als reservevaluta en daarmee de basis van de (geopolitieke) macht van het Westen.