Tjeu Lemmens
Wanneer het bbp van Nederland wordt gedeeld door het aantal inwoners, rolt hieruit voor het jaar 2024 het enorme bedrag van € 63.000 per hoofd van de bevolking, aldus het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Bij vergelijking van dit bedrag met andere EU-landen, blijkt Nederland op de vierde plaats te staan. “Nederland is een rijk land”, roepen de macro-economen. Op deze juichkreet valt nogal wat af te dingen, want veel mensen ervaren aan den lijve dat hun levensstandaard en welbevinden jaar op jaar verslechtert. Het volk mort over stijgende prijzen en is pessimistisch over de toekomst, zo blijkt uit enquêtes.
“We zijn rijker dan ooit”, zo interpreteerde Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom bij het CBS, de recente macro-economische cijfers. Hij constateert echter ook een paradox. Het gros van de Nederlanders is “negatief over de eigen financiële situatie, ook al geven de cijfers daar geen aanleiding toe”. Het geringe vertrouwen in de economie en zorgen over de eigen financiële situatie hebben iets ongrijpbaars, vindt hij, want huizen zijn veelal in waarde verdubbeld ten opzichte van 2013, het aantal werkloosheidsuitkeringen bedraagt 190.000, wat historisch laag is, en dankzij de ijzersterke arbeidsmarkt hebben werkenden hun inkomen harder zien stijgen dan de inflatie. Voorts vindt de CBS-hoofdeconoom het lastig te begrijpen dat mensen zo somber zijn over hun eigen financiën, terwijl vrijwel alle macro-economische indicatoren de andere kant op wijzen en burgers eigenlijk blijmoedig zouden moeten stemmen. “Vorig jaar was er sprake van de grootste koopkrachtstijging in ruim twintig jaar tijd. Ons inkomen is nog nooit zo hoog geweest”, aldus de hoofdeconoom. “Ons spaargeld heeft de grens van € 500 miljard overstegen. Huizenprijzen stijgen, dus de woningwaarde van alle huizenbezitters rijst de pan uit.”
De verdubbeling van huizenprijzen in de afgelopen twaalf jaar wordt gepresenteerd als een gunstige ontwikkeling. Immers, individuele huiseigenaren ‘profiteren’ van de waardestijging. Kennelijk worden in de monetaire modellenwereld van macro-economen alle woningbezitters rijker wanneer de huizenprijzen stijgen, waardoor ze nu ‘rijker dan ooit’ zouden zijn. Dat is een misvatting. Want een eigen huis – dat gemiddeld twee derde van het vermogen van huiseigenaren uitmaakt – is bedoeld om in te wonen, en dus geen liquide bezit. Het is ‘onroerend’ goed. Wanneer je een baksteen uit je huis peutert en daarmee naar de bakker gaat, zal die je daarvoor heus geen brood geven. Bij verkoop van het eigen huis, bijvoorbeeld om groter te gaan wonen, ligt de verkoopprijs hoger dan de aankoopprijs, maar het grotere huis is dan eveneens navenant duurder. Ook leiden hogere huizenprijzen tot hogere WOZ-waarden en dus tot een hoger eigenwoningforfait (ewf). Dit is een fictief inkomen, dat volgens de overheid met de koopwoning verkregen zou kunnen worden en waarover inkomstenbelasting verschuldigd is. Daarnaast stijgt ook de onroerendezaakbelasting (ozb).
Feitelijk is de huizenbezitter dus slechter af en van ‘profiteren’ is al helemaal geen sprake. Wie zijn woning verkoopt om een huurwoning te betrekken, ‘profiteert’ evenmin, vanwege de exorbitant hoge huurprijzen. Het verkoopbedrag stallen op een spaarrekening levert nauwelijks rente op, en de hoge inflatie holt sluipenderwijs de koopkracht uit. Daarnaast draagt ongebreidelde immigratie bij aan het onbehagen en een sombere kijk op de toekomst. Nederlandse woningzoekenden voelen zich zwaar gediscrimineerd, omdat asielzoekers met een verblijfsvergunning bij het toewijzen van sociale huurwoningen voorrang krijgen. Het wetsvoorstel van demissionair minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, Mona Keijzer (BBB), om een einde te maken aan deze onrechtvaardigheid, is door de Raad van State beoordeeld als “in strijd met de grondwet”. Dit oordeel weerhoudt Keijzer er niet van het wetsvoorstel toch in te dienen bij de Kamer. GL-PvdA, die zegt de belangen van huishoudens met een laag inkomen te behartigen, is het volledig met dit oordeel van de Raad van State eens, en bestempelt het rechtvaardigheidsstreven van Keijzer denigrerend als “palingpopulisme”.
Als macro-econoom kijkt Van Mulligen naar het welzijn van Nederlanders vanuit een monetaire invalshoek vanaf grote hoogte. Hierdoor ontgaan hem veel facetten van de samenleving die wel goed te zien zijn met beide voeten op de grond. Daarbij verwart hij welvaart gemeten in euro’s met welzijn en welbevinden.
Het welbevinden wordt niet alleen drastisch ondermijnd door politieke partijen als GL-PvdA, die vinden dat Nederlanders gediscrimineerd mogen worden, maar ook door aanhoudende crisisberichten vanuit de overheid. Crisissen, al dan niet verzonnen, worden opgeblazen tot angstaanjagende fantomen en vergallen daarmee het toekomstperspectief van veel burgers, ondanks dat ‘we rijker zijn dan ooit’.
De grabbelton met rampspoed is goed gevuld: de natuur in Nederland ‘bevindt zich in een abominabele toestand’; de mensheid en het leven op aarde ‘dreigen ten onder te gaan’ door klimaatverandering en te hoge stikstofwaarden en ‘agressor’ Rusland is bezig een oorlog met EU-lidstaten te ontketenen. Dit alles wordt schaamteloos, zonder bewijzen of steekhoudende argumenten, keer op keer beweerd. De angst voor de toekomst, waaraan politici zelf bijdragen, wordt nu in verkiezingstijd door hen misbruikt om hun geldverslindende oplossingen te presenteren, andere partijen de loef af te steken en stemmen te winnen.
Voorts wordt de illusie dat Nederlanders rijk zouden zijn gevoed door een misinterpretatie van het particulier vermogen. Nederlanders tezamen beschikken over een vermogen van € 2.600 miljard, zo heeft het CBS becijferd. Hiervan bestaat ruim de helft (€ 1.500 miljard) uit een eigen woning en € 500 miljard uit ‘aanmerkelijk belang’, dat is het bezit van minimaal 5% aan aandelen in een bedrijf. In deze positie verkeren slechts weinigen. Wanneer alle financiële bezittingen bij elkaar worden opgeteld en de som wordt gedeeld door het aantal inwoners, dan belandt Nederland wereldwijd in de top tien van rijke landen. Een macro-economisch cijfer wordt daarmee met een simpele truc naar huishoudniveau gebracht, waardoor alle Nederlanders in verhouding tot burgers in andere landen schijnbaar schatrijk zijn.
De economische groei die blijkt uit het bbp is schijngroei, geen productieve groei. Hij wordt vooral aangedreven door extra overheidsuitgaven, onder andere door de tomeloze uitbreiding van het aantal ambtenaren, waardoor de werkloosheid laag lijkt en de arbeidsmarkt ‘ijzersterk’. De salarissen van ambtenaren zijn dusdanig hoog dat zij royaal kunnen consumeren, waardoor het consumptiecijfer stijgt, een gunstige ontwikkeling binnen de macro-economische modellenwereld. Het aantal productieve banen in het bedrijfsleven neemt echter schrikbarend snel af.
Het huidige overheidsbeleid demotiveert ondernemers om te investeren. Een toenemend aantal verplaatst hun bedrijf naar het buitenland. Voorzitter Ingrid Thijssen van werkgeversorganisatie VNO-NCW zegt hierover in niet mis te verstane bewoordingen: “Er is een stille exodus van investeringen gaande. Dat bedrijven sluiten, of hun productie afschalen, is duidelijk zichtbaar. Maar wat mensen niet zien, is dat bedrijven massaal besluiten om niet meer te investeren in ons land. Dat is een sluipmoordenaar voor de banen van onze kinderen en kleinkinderen.”
Een belangrijke welzijnsmaatstaf is inkomenszekerheid. Veel burgers voelen haarscherp dat door technologische ontwikkelingen de werkinhoud drastisch zal gaan veranderen. Daarmee groeit de baanonzekerheid. Nu al worden werknemers vervangen door AI-software. Angst voor werkloosheid wordt versterkt door berichten dat het aantal ICT-medewerkers afneemt, doordat bedrijven chatbots inzetten om klanten te woord te staan. Uiteraard zal de opkomst van AI, een ontwikkeling die niet te stuiten valt, ook veel nieuwe banen scheppen. Van de werkinhoud van veel van deze toekomstige banen kan men zich thans nog moeilijk een voorstelling maken. Zoals bij alle ingrijpende maatschappelijke en technologische ontwikkelingen en veranderingen zal een deel van de werknemers uiteindelijk worden ontslagen. Dat zijn dan vooral degenen die niet over de kennis en vaardigheden beschikken om met de nieuwe digitale technologieën te werken en/of geacht worden te oud te zijn om hun deficiënties nog bij te kunnen spijkeren. Een weinig opbeurend vooruitzicht in tijden van versoberende sociale voorzieningen.
Macro-economische cijfers en afgeleiden daarvan lijken in gietijzer gegoten te zijn, maar zeggen weinig over de financiële voorspoed en het welzijn van individuele huishoudens. Omdat macro-economen over het algemeen niet tot het domste deel der mensheid behoren, kan het niet anders zijn dan dat hier sprake is van een treffend staaltje ‘hoe te liegen door middel van statistiek’, een tactiek die eveneens wordt toegepast om andere, heimelijke doelen mee te verhullen. Een van deze doelen is het machteloos maken van de burger door het land moedwillig in een ravijn van armoede en verval te storten.
Wat vertel ik mijn medemens?
- Macro-economische kengetallen worden vaak vertaald naar het microniveau van individuele huishoudens. Dat leidt tot misinterpretaties.
- Zo is het een misvatting dat alle woningbezitters rijker worden wanneer de huizenprijzen stijgen.
– einde artikel –
Je las een Premium artikel uit Gezond Verstand
Volg ons op social media
Kijk en beluister Gezond Verstand via
Gerelateerde berichten
