Kleurenrevoluties: gelukt in Bangladesh, mislukt in Thailand

Op 5 augustus vluchtte sjeika Hasina Wajed, sinds 2008 premier van Bangladesh, met een militaire helikopter het land uit na haar door een kleurenrevolutie veroorzaakte aftreden. Op 14 augustus maakte het Constitutionele Hof van Thailand een einde aan een broeiende kleurenrevolutie, met het bevel tot ontbinding van de partij Move Forward, die algemeen wordt gezien als gecontroleerd door de VS. Deze geopolitiek betekenisvolle ontwikkelingen vielen samen met de val van het noordoostelijke commando van het leger van Myanmar in Lashio, in de Shan-staat, grenzend aan Thailand. Dat laatste vanwege de successen van de Nationale Democratische Alliantie van Myanmar, die bestaat uit rebellengroepen die door de westerse inlichtingendiensten worden bewapend, gefinancierd en getraind. Zowel Indiase als Chinese belangen zijn bij dit alles betrokken.

De gevluchte premier van Bangladesh was de facto een bondgenoot van India, hoewel zij zowel met China als met de VS eveneens nauwe banden onderhield. Sheika Hasina kon het vinden met de Indiase premier Narendra Modi over zaken als regionale ontwikkeling en het faciliteren van internationale handel in het gebied, terwijl ze ervoor zorgde dat Bangladesh niet werd gebruikt door militante groeperingen. Zij is de dochter van de grondlegger van Bangladesh sjeik Mujibur Rehman, die in 1971 de vrijheidsbeweging van het land leidde.

Tijdens de ambtsperiode van sjeika Hasina Wajed boekte het land grote vooruitgang op economisch en infrastructureel gebied. In 2005 had slechts de helft van de huishoudens in het land elektriciteit, en nu is dat 90%. De armoede daalde sterk, maar werkloosheid, vooral onder jongeren, is een groot probleem.

De afgelopen veertien maanden verslechterden de relaties met de VS, nadat ze Washington ervan beschuldigde in april vorig jaar een regimeverandering tegen haar te zijn begonnen, nadat zij hun eis voor een Amerikaanse marinebasis had afgewezen. Door westerse belangen aangemoedigde gewelddadige relschoppers volgden het kenmerkende recept van kleurenrevoluties.

Thailand is traditioneel lange tijd een westerse bondgenoot geweest, maar tegelijk ook een broeinest van door westerse inlichtingendiensten begonnen intriges. Washington heeft met lede ogen moeten aanzien hoe de banden met Beijing de afgelopen jaren zijn uitgebreid en verdiept, en een strategisch karakter hebben gekregen. Thailand heeft nu formeel het BRICS-lidmaatschap aangevraagd (samen met Maleisië), wat zijn weerklank vindt in de geopolitiek van Zuidoost-Azië en ASEAN.

Thailand is tevens een zeer actieve deelnemer aan de Chinese infrastructurele Belt and Road-initiatieven. Het wordt verwacht dat uiterlijk in 2028 het hogesnelheidsspoor-project, dat Bangkok via Laos verbindt met Kunming, de hoofdstad van de Chinese provincie Yunnan, gereed zal zijn. Dit zal de economische geografie van Azië grondig veranderen. Thailand is een toeristische trekpleister voor Chinezen, en dit treintraject zal naar verwachting elk jaar twee miljoen meer Chinese toeristen naar het land brengen.

De Thaise autoriteiten begrijpen dat het Westen de bedoeling heeft om de pilaren van het staatsbestel: de boeddhistische cultuur en eerbiediging van het koningschap, af te breken. De nu verboden partij, Move Forward, werd door een in de VS opgeleide jongeman geleid, die een kleurenrevolutie voorbereidde. Move Forward heeft de electorale belofte gedaan om de wet inzake majesteitsschennis af te schaffen (wat neerkomt op een misdaad).

De Shan-rebellen, die het leger van Myanmar een grote nederlaag in Lashio hebben toegebracht, behoren tot een etnische identiteit die veel affiniteit heeft met de stammen in Noord-Thailand. Hun recente succes wordt gezien als een ernstige klap voor het regime in Rangoon, dat de steun van de militaire leiding in Thailand geniet en een bondgenoot van Rusland is.

China’s zorgen met betrekking tot deze conflicten zijn geconcentreerd op de handelsroutes, die de rebellen door hun acties in gevaar brengen. India en Thailand weigerden de door westerse belangen gefinancierde rebellen te steunen. Ook Sheika Hasina mengde zich niet in deze machtsstrijd. Maar de Rohingya, de in Myanmar levende moslim-minderheid, zou daar verandering in kunnen brengen.