Zieke en dode koeien door klimaatpoeder Bovaer

De Deense voedselautoriteit stelt dat Bovaer veilig is, maar in dezelfde adem kondigde de overheid in december 2024 een nieuw vierjarig onderzoek aan naar de invloed op voeropname en gedrag, een stilzwijgende erkenning dat er nog veel onbekend is. Interne notities van maart 2024, opgesteld door experts en gedeeld met de Deense parlementscommissie voor Milieu en Voeding, waarschuwden al voor risico’s. Daarin stond letterlijk dat lagere voeropname leidt tot slechter dierenwelzijn en lagere melkproductie, en dat een daling van de voeropname vaak een teken is dat de koe zich niet goed voelt. De onderzoekers voegden er eerlijk aan toe: we weten het niet, het is nog niet onderzocht.

90.000 Nederlandse koeien krijgen hetzelfde goedje. In Nederland gebruiken inmiddels zo’n zeshonderd melkveehouders Bovaer, vooral via zuivelcoöperatie FrieslandCampina (met Agrifirm als voederleverancier). Ook Vreugdenhil Dairy Foods wordt genoemd als partij die Bovaer in haar klimaatprogramma wil inzetten. Met gemiddeld 150 koeien per bedrijf betekent dit dat ruim 90.000 koeien het middel dagelijks via hun voer krijgen, zij produceren met elkaar 800 miljoen liter melk. Melk dat gewoon in de schappen staat, zonder dat de consument dit weet.

Formeel is het in ons land nog vrijwillig om Bovaer te voeren, maar de druk groeit. Zuivelbedrijven willen hun ‘klimaatvriendelijke melk’ bewijzen, en wie niet meedoet, dreigt buitenspel te raken. Daarmee ontstaat een stille verplichting, niet vanuit Den Haag, maar uit de keten zelf.

FrieslandCampina was in 2023 nog uitgesproken enthousiast over Bovaer, zo staat letterlijk op hun website te lezen: “De succesvolle implementatie van Bovaer bij leden-melkveehouders opent de deur naar toepassing in de gehele melkveestapel.”

Momenteel houdt de zuivelreus zich stil. Geen updates, geen resultaten, geen toelichting over de inmiddels circa zeshonderd bedrijven die het middel voeren. Die stilte voelt niet als bescheidenheid, maar als strategie. Hoe minder ruchtbaarheid, hoe minder de consument weet, hoe soepeler de verdere uitrol verloopt. Zeker nu Denemarken te maken heeft met meldingen van zieke en gestorven koeien, roept het uitblijven van openheid vragen op over transparantie en verantwoordelijkheid.

Op sociale media groeit intussen de onrust. Zowel in Denemarken als in Nederland delen boeren foto’s, filmpjes en ervaringsverhalen over zieke koeien en plotselinge dalingen in melkproductie sinds de inzet van Bovaer. In online boerenfora en Facebookgroepen circuleren waarschuwingen om te stoppen met voeren zolang de oorzaak niet zeker is. De toon varieert van bezorgd tot ronduit verontwaardigd: waarom worden dieren ingezet in een experiment waar niemand buiten de stal van weet?

Het is opvallend dat de reguliere agrarische media er ook over schrijven. Meestal houden zij zich stil wanneer grote spelers uit de agribusiness negatief in beeld komen – een stilzwijgen dat de belangenverstrengeling tussen journalistiek en adverteerders pijnlijk blootlegt. Dat het vakblad Boerderij dit keer een uitvoerig interview publiceert met een getroffen veehouder, laat zien hoe uitzonderlijk de situatie is. De beelden uit Denemarken waren te concreet en te verontrustend om te negeren. Het boerenblad Nieuwe Oogst kopt boven een artikel: “Deens bericht over Bovaer is bangmakerij.” Jan Dijkstra, onderzoeker bij Wageningen University & Research (WUR), benadrukt in het artikel: “Bovaer is uitgebreid getest, onder meer door de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid. Ook elders zijn volop testen gedaan, nooit kwamen gezondheidsproblemen of dode dieren aan het licht.” Ook opvallend is dat dezelfde partijen die het middel onderzochten en promoten – WUR, FrieslandCampina en DSM-Firmenich – degenen zijn die de Deense meldingen wegwuiven en niet transparant zijn over de situatie en data in Nederland.