De Russische drones in Polen waren een hoax

De negentien drones van Russische makelij werden vrijwel direct onderschept door een breed scala aan NAVO-middelen. Het betrof onbewapende dronetoestellen van het type Gerbera, bedoeld voor verkenning, of als lokmiddel. Ondanks hun ongevaarlijke aard werd de gebeurtenis door Warschau en hun bondgenoten onmiddellijk bestempeld als een ernstige schending, alsof Moskou doelbewust een aanval had uitgevoerd. De drones beschikken over een bereik van ongeveer 700 kilometer. Vanuit dat gegeven stelde Rusland dat de toestellen onmogelijk vanuit Russisch gecontroleerd gebied gelanceerd konden zijn. Het is daarentegen voor Oekraïne relatief eenvoudig om de drones na te maken en zelf in te zetten, een mogelijkheid die door Moskou direct werd geopperd. Toch lag de focus niet op deze plausibele verklaring, maar op het vergroten van de indruk van een Russische provocatie.

De onderschepping van de drones was buitenproportioneel. Poolse F-16’s, Nederlandse F-35’s, Italiaanse AWACS-radarvliegtuigen, NAVO-tankvliegtuigen en Duitse Patriot-raketsystemen werden ingezet om de negentien ongewapende drones uit de lucht te halen. Het beeld was er een van maximale mobilisatie, een overdreven machtsvertoon, dat vooral diende om de verdenking van Russische agressie te onderstrepen. Het was een zorgvuldig geregisseerde voorstelling, als een mokerhamer die werd gebruikt om een noot te kraken. Moskou stelde voor met Warschau in gesprek te gaan om de herkomst van de drones vast te stellen. Dit aanbod werd door Polen resoluut afgewezen. In plaats daarvan koos de Poolse regering voor een beroep op Artikel 4 van het NAVO-verdrag, waardoor onmiddellijk een spoedberaad met bondgenoten werd afgedwongen. Dat besluit liet zien dat het niet ging om waarheidsvinding, maar om politieke escalatie en het scheppen van een sfeer van dreiging.

Binnen enkele uren spraken de Europese leiders hun veroordeling uit. Ze spraken van een “roekeloze schending” van de Poolse soevereiniteit. Opvallend genoeg vermeed men het woord “aanval”. Die nuance was cruciaal; men wilde de spanning opvoeren en Rusland zwartmaken, maar zonder een situatie te creëren die formeel tot oorlog zou verplichten. Macron kondigde aan drie Rafale-gevechtsvliegtuigen naar Polen te sturen, terwijl ook Berlijn en Londen steun betuigden. Het werd gepresenteerd als solidariteit, maar in werkelijkheid was het vooral angst en zwakte van de Europese leiders.

Het incident past naadloos in een narratief dat al jaren wordt opgevoerd. Sinds de oorlog in Oekraïne uitbrak, wordt Rusland voortdurend neergezet als een existentiële dreiging die Europa zou willen veroveren. Deze retoriek dient als legitimatie voor voortdurende escalatie en militaire aanwezigheid van de NAVO. Rusland zelf heeft herhaaldelijk benadrukt geen wereldoorlog te willen ontketenen en hun optreden in Oekraïne te zien als verdediging tegen NAVO-expansie. Toch blijft het Westen hameren op de dreiging van Moskou, omdat dat politiek noodzakelijk is. De hysterie rond de drones moet bovendien worden gezien tegen de achtergrond van de groeiende binnenlandse crises in Europa. Door Rusland als agressor neer te zetten en Polen als slachtoffer te presenteren, konden Europese leiders de aandacht afleiden van hun eigen falende beleid. Het regime in Kiev, geteisterd door corruptie en interne verdeeldheid, profiteerde eveneens van dit rookgordijn. Westerse steun is voor Oekraïne van levensbelang, en een nieuwe crisis over Russische drones helpt om die steun te legitimeren.

De diplomatieke pogingen van Donald Trump om het conflict te beëindigen worden in Europa met alle macht tegengewerkt. Elke stap richting vrede vormt een bedreiging, omdat het hun eigen confrontatiepolitiek ondermijnt. Als de mogelijkheid tot diplomatie realistisch wordt, valt hun legitimatie weg. Daarom proberen zij Trump onder druk te zetten om de harde lijn tegen Rusland vol te houden. De Poolse minister van Buitenlandse Zaken, Radosław Sikorski, leverde daarvan een treffend voorbeeld. Terwijl hij Rusland beschuldigde van het doelbewust aanvallen van Polen, voegde hij eraan toe dat Moskou ook “een lachertje zou maken van Trumps vredespogingen”. Daarmee gaf hij een dubbele boodschap: Rusland is gevaarlijk, en de Verenigde Staten moeten harder optreden.

De episode rond de drones laat zien hoe wanhopig Europa vastzit in de eigen propagandalijnen. Negentien onbewapende toestellen werden bestempeld als een existentiële dreiging, niet omdat ze daadwerkelijk gevaarlijk waren, maar omdat ze bruikbaar waren als excuus. Het incident wordt uitvergroot tot een internationale crisis, terwijl het met simpel overleg in een handomdraai opgelost had kunnen worden. Het gevaar van dit soort theater is dat het uiteindelijk echte escalatie in de hand werkt. Door voortdurend elke gebeurtenis uit te vergroten, wordt de kans op een ongelukkig incident dat wél tot een bredere oorlog leidt alleen maar groter. Burgers worden misleid met kunstmatig opgevoerde angst, terwijl wereldvrede op het spel wordt gezet door leiders die hun eigen falen verhullen via luide veroordelingen en militair vertoon. Europa raakt steeds dieper verstrikt in zijn eigen leugens, en de Europese bevolking betaalt hiervoor de prijs in de vorm van sociale spanningen, economische neergang en het permanente risico van oorlog.