Jos Thommassen
Toen tijdens een hoorzitting op 6 maart 2025 Lidewij de Vos (FVD) informeerde naar de beweegredenen voor het klimaatbeleid, antwoordde Eline Vedder (CDA) dat ze zich wil houden aan de eerder gedane belofte om de wereld niet ten onder te laten gaan. Geflankeerd door haar simultaan gniffelende metgezel Laura Bromet (GroenLinks-PvdA) probeerde ze met theatrale diepe zuchten en rollende ogen De Vos, die geen krimp gaf, te intimideren met denigrerende uitspraken als “De lucht is blauw, het gras is groen en het klimaat warmt op.” Volgens Vedder is er consensus dat de wereld ten onder gaat aan klimaatverandering, waardoor twijfel is uitgesloten. Ze verwijt De Vos struisvogelpolitiek en het cultiveren van onderbuikgevoelens. Volgens Vedder veroorzaakt deze bangmakerij fatale vertraging in een alarmerende situatie en moeten we snel tot actie overgaan om ongelukken te voorkomen!
Vedders reacties zijn allemaal gestoeld op projectie, want juist de klimaat-drammers laten zich leiden door angst voor klimaatverandering door CO₂-uitstoot. Vanuit hun onderbuikgevoel worden enorme rampen in het vooruitzicht gesteld, terwijl ze, met de kop in het zand, zelf niet verder willen kijken dan hun eigen cult.
In een ander debat, op 16 januari 2025, eveneens met Lidewij de Vos, laat klimaatminister Sophie Hermans weten dat de energietransitie moet doorgaan omdat we niet afhankelijk willen zijn van onbetrouwbare landen, terwijl we daarnaast het land schoon willen doorgeven aan onze kinderen en kleinkinderen. Hermans trekt in dit debat wederom de emotie-kaart door te verwijzen naar de ‘verschrikkelijke’ overstromingen en branden in respectievelijk Spanje en Amerika. Vervolgens ratelt Hermans door over de flink gestegen energieprijzen door afhankelijkheid van Russisch gas. Hermans wijst er tevens op dat het halen van de klimaatdoelen in de wet staat en afspraken bindend zijn.
Tegen beter weten in
Een verklaring voor de hardnekkigheid van politici als Vedder en Hermans kan mede worden gevonden in een psychologisch mechanisme dat ‘sunk cost fallacy’ genoemd wordt, waarbij mensen blijven investeren in een project of beslissing, tegen beter weten in, louter omdat ze er al heel veel tijd, geld, energie en reputatie in hebben gestoken. In het Nederlands wordt dit vertaald als ‘de verloren kosten valkuil’. Een politicus wil sowieso persoonlijk gezichtsverlies voorkomen om de carrière niet in gevaar te brengen, zodat een eenmaal ingeslagen weg consistent verdedigd moet blijven worden. Ook worden politici door hun eigen partij aangespoord om een vaste koers te blijven volgen omdat berouw tonen het hele collectief kan ondermijnen. In de huidige politieke jungle, waarin de meeste politici niet over de persoonlijkheid, de moed en het fatsoen beschikken om fouten toe te geven, is het principe van sunk cost fallacy daarom veelvuldig waar te nemen.
Op deze wijze is de CO₂-leugen, die de energietransitie in gang heeft gezet, in de loop der tijd verzwaard met het afsluiten van Gronings gas vanwege aardbevingen en een vijandige houding naar Poetin van wiens gas we niet afhankelijk willen zijn. Nieuwe argumenten om de reeds ingeslagen weg te verantwoorden vormen zo een strategie van roekeloos doordrammen.
Een andere denkfout die de laatste tijd regelmatig tot uiting komt binnen de begrensde verstandelijke vermogens van onze politici heet de ‘broken window fallacy’, in het Nederlands vertaald als de parabel van ‘de gebroken ruit denkfout’.
In deze parabel uit 1850 beschrijft de Franse econoom Frédéric Bastiat hoe een winkelier die geconfronteerd wordt met een ingegooide ruit een glazenmaker moet betalen om de schade te herstellen. De glazenmaker verdient geld en kan dit weer uitgeven, wat een impuls lijkt voor de economie. Economische activiteit had echter ook plaats kunnen vinden zonder vernietiging. Volgens Bastiat creëert destructie geen economische vooruitgang, maar worden er juist middelen verspild.
In de film The Kid (1921) laat the Tramp, gespeeld door Charlie Chaplin, een weesjongetje ruiten ingooien, zodat hij vervolgens als glazen-zetter de schade kan repareren. Chaplin gebruikt hier de parabel van Bastiat als basis voor humoristische spanning, en de kijker voelt sympathie voor de inventiviteit en zwendel van de ondernemer. Op grotere schaal zien we dat overheden en instituties die oorlog zien als economische motor eigenlijk hetzelfde handelen als the Tramp, die een ruit laat ingooien om zelf werk te krijgen.
De leiders van de EU riepen in een gezamenlijke verklaring onlangs op om de defensieparaatheid van Europa de komende vijf jaar beslissend te vergroten, waarbij het gaat over zogenaamde investeringen van vele honderden miljarden. EU-ambtenaren wijzen op informatie van geheime diensten waaruit zou blijken dat Rusland binnen drie tot vijf jaar voldoende is voorbereid om een EU-land binnen te vallen. Zoals Eline Vedder ons wees op de urgentie van snelle klimaatactie, is dus ook hier haast geboden. Opmerkelijk is dat het jaar 2030 in beide gevallen wordt genoemd als streefdatum!
Op de landelijke tv opperde D’66-er Jan Paternotte onlangs dat de vele doden die zonder hulp van Amerika te verwachten zijn in Oekraïne, te verkiezen zijn boven het van de kaart te worden geveegd door Poetin!
Deze krankzinnige uitspraak roept herinneringen op aan woorden van dezelfde strekking van Madeleine Albright, ooit minister van Buitenlandse Zaken onder president Bill Clinton, tijdens een interview in 1996. Over de gevolgen van de sancties tegen Irak, waardoor naar schatting een half miljoen Iraakse kinderen waren gestorven, beweerde ze: “I think this is a very hard choice, but the price – we think the price is worth it.”
Ondertussen wordt in Duitsland het schuldenplafond losgelaten, vanwege mega-investeringen in defensie, klimaat en infrastructuur. In de verkiezingscampagne hamerde Merz keer op keer op het vasthouden aan de zogenoemde schuldenrem, waarmee grondwettelijk is vastgelegd dat Duitsland nauwelijks schulden mag aangaan, maar één seconde na de verkiezingsuitslag brak hij deze belofte. Net als NAVO-baas Mark Rutte denkt hij dat om oorlog te voorkomen er meer geïnvesteerd moet worden in oorlogstuig. Het inzetten van pensioengelden en spaartegoeden wordt hierbij niet uitgesloten.
Creatieve destructie
Joseph Schumpeter (1883–1950), een Oostenrijkse econoom en politiek filosoof, onderzocht het principe van creatieve destructie, waarbij innovatie oude industrieën vernietigt en ruimte maakt voor nieuwe groei. Sommige economen hebben dit principe verkeerd begrepen en stellen dat ook oorlog op deze manier kan worden ingezet, omdat wederopbouw economische groei stimuleert. Dit is mede geïnspireerd door het filosofische idee dat in de kunst vernietiging vaak voorafgaat aan vernieuwing.
De combinatie van broken window fallacy en sunk cost fallacy levert gevaarlijke politiek op. Een oorspronkelijk relatief bescheiden leugen wordt verdedigd met nieuwe leugens en afleidingen, waardoor deze – als een steeds groter wordende sneeuwbal die van een helling rolt – uitgroeit tot een oncontroleerbaar, ongeleid projectiel.
Omdat burgers en bedrijven steeds meer last krijgen van de gevolgen van dergelijk beleid moeten beleidsmakers blijven uitleggen waarom dit onvermijdelijk en noodzakelijk is. De steeds grotere rampen en oorlogen die ons in het vooruitzicht worden gesteld vereisen astronomische onkosten en radicale maatregelen die de middenklasse vernietigen, terwijl de gewone burger steeds afhankelijker wordt van een dominante allesbepalende overheid.
Door de cirkelredenering “we moeten dit doen omdat we het hebben beloofd” ontstaat een tunnelvisie, waardoor correctie en introspectie onmogelijk worden terwijl de eigen tekortkomingen op de oppositie worden geprojecteerd. Partijen die de burger meer invloed gunnen via referenda worden weggezet als een gevaar voor de democratie en uitgesloten van regeringsdeelname. Partijen die vrede willen in Oekraïne worden beschuldigd van het creëren van een onveilige situatie terwijl de agressieve houding van de NAVO geprojecteerd wordt op Poetin. Mensen die de coronazwendel doorprikken worden gezien als een gevaar voor de volksgezondheid.
Gigantische geldverspilling leidt uiteindelijk tot een van de staat afhankelijke bevolking, die wordt gehypnotiseerd door de propaganda van de gevestigde media. Politici, machtswellust en domheid combinerend, houden deze machtsverhouding in stand.
Het sprookje De nieuwe kleren van de keizer van Hans Christian Andersen is een perfecte illustratie van deze situatie. Een ijdele keizer denkt gekleed te zijn in kleren die zo zacht zijn en zo perfect passen dat hij ze niet eens kan voelen, terwijl, volgens de kleermaker, de kleren slechts zichtbaar zijn voor slimme mensen die geschikt zijn voor hun functie. Hij weigert toe te geven dat hij de kleren niet ziet, omdat zijn reputatie en status op het spel staan. Het hele hof en de gehele bevolking spelen in een roes van collectief zelfbedrog het spel mee, uit ijdele angst om buiten de groep te vallen. Het gezonde verstand en de eerlijke waarneming van een kind zijn nodig om het kaartenhuis van valse intenties te laten instorten op het moment dat hij roept: “De keizer heeft geen kleren aan!”
– einde artikel –
Je las een Premium artikel uit Gezond Verstand
Volg ons op social media
Kijk en beluister Gezond Verstand via
Gerelateerde berichten
