Sander Boon
Hij stevent samen met Poetin mogelijk af op een nieuw ‘Jalta’: afspraken over een nieuwe wereldorde. Europa, ooit een centrale speler, klampt zich vast aan een verouderde visie, wil tegen de trend in meer gaan lenen om te overleven en koestert de illusie van de euro als reservevaluta.
Analisten en commentatoren zijn nog bezig met het ontrafelen van de koers van Trump, maar de markten zijn al wat verder. Die signaleren een omslag: de dollar verzwakt, Amerikaanse beurzen dalen en de fysieke goud- en zilvermarkt kampt met krapte. Achter deze verschuivingen schuilt een bewuste strategie. De dollar, decennialang de ruggengraat van Amerika’s geopolitieke macht, wordt door Trump gezien als een achilleshiel. De structurele overwaardering heeft de industrie uitgehold, met een groeiend handelstekort en sociale ongelijkheid tot gevolg. Er is een schuldenlast opgebouwd die de VS heeft verzwakt. Andere landen profiteren van deze situatie, aldus Trump. Hij stuurt nu bewust aan op een devaluatie, om de industrie te doen heropleven en beschouwt koersdalingen en zelfs een recessie als acceptabele bijkomstigheden. Ook zijn minister van Financiën, Scott Bessent, onderstreept het probleem en zei op 13 maart jl. dat het Witte Huis zich richt op de ‘echte economie’ en niet bezorgd is over marktvolatiliteit. Zijn eerder geopperde hint over het ‘monetariseren van activa’ suggereert een herwaardering van de Amerikaanse goudvoorraad – nu gewaardeerd op $ 42 per ounce, fors onder de marktprijs van $ 3.000. Daarmee schept hij meteen $ 800 miljard in boekwaarde. Dit zou de dollar devalueren ten opzichte van goud, het begrotingstekort tijdelijk verlichten en de industrie een impuls geven. Tegelijkertijd blijft China terughoudend om de yuan als reservevaluta te promoten. Met slechts 2-3% van de wereldwijde reserves (vergeleken met 60% dollar-reserves) kiest Beijing voor controle boven wereldwijde dominantie.
Dit vacuüm opent de deur voor goud en mogelijk bitcoin. Centrale banken wereldwijd, ook die van Rusland en China, bouwen al jaren goudvoorraden op als buffer tegen dollarafhankelijkheid. Een Amerikaanse herwaardering van goud zou deze trend versnellen, met goud als neutrale reserve in internationale afrekeningen. De VS lijkt goud echter ook te pushen om een strengere monetaire discipline af te dwingen; het is schaars, fysiek en laat geen ruimte voor het bijdrukken van geld of het opbouwen van onhoudbare schulden. Toch blijft goud onpraktisch in een digitale economie. Hier komt Trumps onlangs per decreet aangekondigde Strategic Bitcoin Reserve (SBR) in beeld. Bitcoin, decentraal en beperkt in aanbod, zoals goud, maar digitaal overdraagbaar, biedt een moderne oplossing: een valuta die manipulatie tegengaat, terwijl het dient als hefboomfonds tegen een zwakkere dollar en een troef in tijden van financiële sancties. Trump sorteert hiermee voor op een multipolaire monetaire wereld: goud als stabiele basis, Bitcoin als flexibel alternatief. De VS lijkt beide actief op te dringen aan de wereld, niet alleen om zijn eigen positie te versterken, maar ook om een gelijk speelveld met grootmachten als China en Rusland af te dwingen. Trumps devaluatiestrategie is daarmee niet alleen een economisch, maar ook een geopolitiek machtsspel, dat de wereld dwingt tot een herverdeling van invloed – één waarin valsspelen door middel van geldcreatie of leningen moeilijker wordt. Of dit slaagt, hangt af van hoe ver hij durft te gaan en hoe markten en andere landen erop zullen reageren.
Donald Trumps buitenlandbeleid stevent af op een radicale herschikking van de wereldorde. Vooralsnog lijkt het een chaotische verschuiving naar multipolariteit, waarin grootmachten hun eigen invloedssferen najagen, met stilzwijgende gedoogsteun. Trump vindt dat de VS niet meer in staat is om de unipolaire ordening, geschraagd door de positie van de dollar, te kunnen bekostigen. Onderhandelingen met Vladimir Poetin over de strijd in Oekraïne en met Xi Jinping over tarieven en de positie van Taiwan zouden echter ook kunnen leiden tot een nieuwe ‘Jalta’, niet voor de vestiging van een duopolie, maar voor afspraken over een multipolaire wereldorde, met nadruk op soevereiniteit en diplomatie.
Onder Trump streeft de VS niet langer naar hegemonische wereldcontrole. Trumps isolationistische ‘America First’ en zijn belofte om de Oekraïne-oorlog snel te beëindigen, passen in dit plaatje. Hij dringt aan op Europese zelfredzaamheid qua defensie.
Toch zijn er ook haken en ogen. Xi wil voorkomen dat een Trump-Poetin-deal zijn ‘vriendschap zonder grenzen’ met Poetin verzwakt, terwijl hij tegelijkertijd zijn positie wil veiligstellen in Taiwan en de Zuid-Chinese Zee. Ook past Trumps transactionele stijl – deal per deal – mogelijk niet helemaal bij een groots geherdefinieerde wereldorde. Poetin focust op Oekraïne, terwijl Xi waarschijnlijk een geleidelijke multipolaire dominantie prefereert boven expliciete afspraken. Het India van Modi lijkt wel te willen meewerken, terwijl Japan binnenkort zal moeten gaan kiezen, nu Washingtons buitenlandbeleid niet langer de Japanse geopolitieke positie voorschrijft.
Het kan ook allemaal ontsporen als markten destabiliseren en er een chaotische mondiale financiële crisis ontstaat. Alle geopolitieke kaarten zullen dan opnieuw moeten worden geschud.
Europa staat in dit geopolitieke decor door eigen toedoen buitenspel. Terwijl Trump Amerika’s rol in de wereld pragmatisch herdefinieert, blijft dit oude continent achter zonder duidelijke visie en rol. Op drie vlakken blijkt dat de EU het spoor bijster is: richtingloze defensie-investeringen, het blijven vasthouden aan een achterhaalde Deep State-aanpak en de illusie dat de euro de dollar kan vervangen. Decennialang heeft Europa – verscholen onder Amerika’s atoomparaplu – zijn defensie laten versloffen. Nu de VS zich terugtrekt, kiest de EU voor een vlucht naar voren met een fors verhoogd defensiebudget. Maar lenen om te herbewapenen, zonder coherente strategie of industriële ruggengraat, is een recept voor mislukking. Geld zal zoals gewoonlijk worden besteed aan dure projecten, terwijl goedkope, efficiëntere militaire en economisch dual-use-opties over het hoofd worden gezien. Deze verspillende en inefficiënte aanpak lijkt op de planeconomie van de voormalige Sovjet-Unie en negeert de realiteit; zonder economische slagkracht blijft herbewapening een lege huls.
Tegelijkertijd klampt de EU zich vast aan een beleid dat de VS onder Trump heeft afgezworen. Waar de VS de indamming van Rusland loslaat, levert de EU nog steeds – in ieder geval propagandistische – steun voor Oekraïne. Bovendien grijpt de EU steeds vaker in bij lidstaten, zoals recentelijk het geval was bij de interventie in de Roemeense presidentsverkiezingen, alsof de oude Deep State-aanpak van Washington nog intact is. Het Europees Parlement, de nationale parlementen en de mainstream media smoren het debat hierover en labelen conservatieve en populistische stemmen als ‘extremisten’. Het volgt allemaal een patroon dat doet denken aan de coronatijd: angst voor populisten en vijanden, zoals Rusland, aanwakkeren om een kritiekloze eenheid te creëren en steun te winnen. Dit vasthouden aan een achterhaald Amerikaans draaiboek onderstreept Europa’s onvermogen om een eigen koers te varen.
Monetair gezien is Europa al even blind. Terwijl de VS de dollar devalueert omdat de status als reservevaluta nu als een last wordt erkend, koestert de EU de illusie dat de euro de wereldwijde reservevaluta kan worden. In de Financial Times van 6 maart jl. stelde Eurogroep-voorzitter Paschal Donohoe dat Trumps dollardevaluatie een ‘kans’ is om in het gat te springen, verlekkerd door de gedachte aan meer Europese leen- en uitgavecapaciteit. Maar zonder de economische kracht of industriële basis die de VS na de Tweede Wereldoorlog wél had, is dit wensdenken. De euro mist de geloofwaardigheid en het fundament om de dollar te vervangen, en Europa’s relatieve macht slinkt alleen maar verder. Deze monetaire droom botst met een harde realiteit: de wereldorde verschuift, en de EU blijft in de oude richting doorzwemmen. Ironisch genoeg heeft de generatie die Francis Fukuyama’s Het einde van de geschiedenis en de laatste mens (1992) omarmde, de lessen van de geschiedenis genegeerd.
– einde artikel –
Je las een Premium artikel uit Gezond Verstand
Volg ons op social media
Kijk en beluister Gezond Verstand via
Gerelateerde berichten
