Tjeu Lemmens
Vance beet de verbouwereerde toehoorders toe dat de grootste bedreiging voor hun veiligheid ‘van binnenuit’ komt, en niet van China of Rusland. Een belangrijke dreiging ‘van binnenuit’ is dat EU-politici de vrije meningsuiting van hun burgers beperken, waarbij censuur niet wordt geschuwd. Voorts vormt een bedreiging van binnenuit dat Europa zijn meest fundamentele democratische waarden aan z’n laars lapt, aldus Vance. Hierbij komen nog het verlies van controle over immigratie en het optrekken van een brandmuur tegen politieke partijen die luisteren naar de wil van het volk en dat in hun politieke programma opnemen.
Over het ongeldig verklaren van de verkiezingen in Roemenië wegens buitenlandse inmenging, zei Vance: “Wanneer je democratie kan worden vernietigd met een paar honderdduizend dollar aan digitale reclame uit het buitenland, dan was die van begin af aan niet erg sterk.” Ook verweet hij de EU-politici bang te zijn voor hun eigen kiezers. “Er is geen veiligheid als je bang bent voor de stemmen, de meningen en het geweten van je eigen mensen.”
De Nederlandse Tweede Kamer behandelde, tien dagen voordat Vance zijn donderpreek hield, een wetsvoorstel dat exemplarisch is voor hoezeer regeringsleiders van EU-lidstaten hun eigen burgers wantrouwen en in bange reactie daarop hun vrijheden drastisch inperken. Of om in de woorden van Vance te spreken: “Het wegwuiven van de zorgen van mensen, of erger nog, het afsluiten van media, het stilleggen van verkiezingen, of het buitensluiten van mensen uit het politieke proces (…) is de meest trefzekere manier om de democratie te vernietigen.” Het doel van het betreffende wetsvoorstel blijkt uit de lange naam ‘Wet transparantie en tegengaan ondermijning door maatschappelijke organisaties’ (Wtmo). Ondermijning dient gelezen te worden als ondermijning van de democratische rechtsstaat. Maar met de Wtmo introduceert de overheid zelf maatregelen die de rechtsstaat ondermijnen, en doet daarmee precies datgene wat zij beoogt te bestrijden.
Met de Wtmo krijgt de overheid verreikende instrumenten in handen om de eigen burgers te controleren en te bestraffen wanneer zij ‘onwelgevallige’ activiteiten ontplooien. Het eerste conceptwetsvoorstel werd in de zomer van 2019 door de toenmalige minister van Justitie en Veiligheid en huidige VVD-fractievoorzitter Dilan Yeşilgöz gepresenteerd. Het wetsvoorstel is inmiddels meerdere malen aangepast, mede naar aanleiding van twee kritische adviezen van de Raad van State. Voor de Raad van State werd het al te gortig dat de overheid maatschappelijke organisaties zou kunnen onteigenen wanneer zij ‘ondermijnende’ activiteiten uitvoerden en hun geld, goederen en andere bezittingen daardoor geconfisqueerd zouden kunnen worden.
Er zijn meer fundamentele bezwaren tegen de Wtmo. De keerzijde van wetgeving die gericht is op het bestrijden van ondermijning is dat een uitgebreid controleapparaat moet worden opgetuigd, dat organisaties kan verplichten om privacygevoelige gegevens, waaronder religieuze of levensbeschouwelijke overtuigingen, te registeren, zeven jaar te bewaren en binnen twee weken te leveren wanneer de overheid op de deur klopt. Wordt niet opengedaan dan volgt een fikse boete. De zorgvuldigheid waarmee overheidsinstanties controles uitvoeren is vaak ondermaats. De voorbeelden liggen voor het oprapen. Voorts kan het bestuur van de organisatie op non-actief worden gesteld en de organisatie kan failliet worden verklaard. Ook spreekt de Wtmo over ‘substantiële donaties’ waarbij de definitie van substantieel in het ongewisse blijft. En daar loert een venijnig addertje, want de criteria waarop maatschappelijke organisaties en hun besturen vervolgd kunnen worden, zijn vaag geformuleerd.
Een van de fundamentele risico’s van vaag geformuleerde wetgeving is dat het juridische geldigheidsdomein geleidelijk aan en onopvallend wordt opgerekt. Wetten die aanvankelijk gepresenteerd worden om criminele organisaties, terroristen of extremisten te bestrijden, kunnen gaandeweg toegepast worden om elke vorm van ongewenst gedrag of handelen van de eigen burgers, ook zij die te goeder trouw zijn, te verbieden. Hoe vager de criteria – en die vaagheid wordt vaak moedwillig ingebouwd – hoe groter het gevaar dat de wet op termijn wordt misbruikt om individuen en groepen burgers te bestraffen omdat zij de overheid bekritiseren, het soort burgers waar de overheid bang voor is, omdat zij geen argumenten heeft om de kritiek te weerleggen. Zo stelt een belangrijke zinsnede in de Wtmo dat een rechtbank het uitoefenen van activiteiten twee jaar lang kan verbieden wanneer er activiteiten ontplooid worden “die erop gericht zijn de Nederlandse democratische rechtsstaat, of het openbaar gezag, te ondermijnen of klaarblijkelijk dreigen te ondermijnen”. Wordt dit bevel genegeerd dan wordt een dwangsom opgelegd. Voorts is tegen de opgelegde bevelen geen verweer mogelijk. Met de frase ‘klaarblijkelijk dreigen’ raakt een grote mate van subjectiviteit in de wet verankerd. Deze karikatuur van een wet verwordt daarmee tot een vrijbrief om willekeurig organisaties te ontmantelen en burgers te knechten.
Dat met de Wtmo pal onder de voeten van vrijheidslievende burgers een gevaarlijke landmijn wordt gelegd en op die manier een verdere stap is gezet in de richting van het knechten van burgers, erkent ook de Raad van State. In een van haar adviezen benadrukt dit adviesorgaan “dat de te nemen maatregelen niet zelf de rechtsstaat dienen te ondermijnen en dat de maatregelen geschikt, proportioneel en effectief dienen te zijn”.
Terugkomend op de heftige storm die de Trump-regering over Europa blaast, vice-president Vance was aanwezig bij het gesprek van Trump met Zelenski op 28 februari. De beelden over de clash in het Witte Huis werden daarna overal breed uitgemeten. In een praatprogramma op de Nederlandse tv gelijk diezelfde avond, was Dilan Yeşilgöz, ooit de verantwoordelijk minister voor de Wtmo, aangeschoven. Ongeloof en verbijstering waren haast tastbaar van haar gezicht te lezen: “Dit was een vooropgezet plan. Misselijkmakend. Ons kabinet is totaal gecommitteerd aan steun aan Oekraïne.” Zo’n uitspraak getuigt van een schokkende geopolitieke onbenulligheid en laat zien dat Vance zijn uitspraken over EU-politici niet uit zijn duim heeft gezogen. Een andere praatgast mocht daarentegen wel uit zijn duim zuigen en beweren: “Amerika wordt nu geleid door een stelletje geschifte mannen, volledig gedrogeerd door machtswellust.” Klaarblijkelijk ontging deze praatgast het feit dat de meerderheid van de Amerikaanse kiezers op deze ‘geschifte mannen’ heeft gestemd.
Trump heeft de relatie van de VS met Europa duchtig op zijn kop gezet; ‘There is a new sheriff in town’. En wat doen de EU-bestuurders? Op 24 februari stelden zij een nieuw sanctiepakket tegen Rusland in werking. Het is buitengewoon onzeker of zij daarmee hun doel bereiken: de Russische economie dusdanig ondermijnen dat het land financieel te gronde wordt gericht. Wat wel zeker is, is dat de EU zich economisch en militair op die manier in de eigen voet schiet. De leider van de CDU, de partij die de Duitse verkiezingen heeft gewonnen, wil dat de EU niet alleen militair onafhankelijk wordt van de VS, maar ook dat de EU Oekraïne onvoorwaardelijk blijft steunen. De onbenoemde consequentie van deze uitspraak is dat de EU in versneld tempo gaat militariseren, wapens blijft leveren aan Oekraïne en daar weldra vele bataljons aan eigen soldaten aan zal toevoegen.
Nu de geopolitieke panelen rigoureus verschoven zijn en deels vervangen door andere, zou het de EU-regeringsleiders sieren om hun geopolitieke onbenulligheid niet breeduit te blijven etaleren, maar om wat betreft hun agressieve, militante retoriek jegens Poetin wat in te binden en op de nieuwe realiteit gebaseerde diplomatieke betrekkingen met hem aan te knopen. Met als voornaamste doel vrede te stichten in Oekraïne en een vruchtbare, langdurende en vreedzame samenwerking met Rusland op te bouwen. Niet alleen Oekraïne maakt deel uit van Europa, maar ook een overgrote meerderheid van de Russen woont, leeft en werkt in Europa. En Nederlandse politici zouden een deel van hun wereldvreemdheid kunnen afschudden door de Wtmo voorgoed te dumpen in het zwarte gat van de geschiedenis.
– einde artikel –
Je las een Premium artikel uit Gezond Verstand
Volg ons op social media
Kijk en beluister Gezond Verstand via
Gerelateerde berichten
