Koeienvoer-toevoeging waar de consument niets vanaf weet

De voorschriften zijn: handschoenen aan, masker voor en vooral aanraking met huid en ogen voorkomen. In een beoordelingsdocument van de FDA (Food and Drug Administration in Amerika) staat op pagina 4 de volgende waarschuwing: “Niet voor menselijk gebruik. Voorzichtigheid is geboden bij het hanteren van dit product. 3-nitrooxypropanol kan schade toebrengen aan de mannelijke vruchtbaarheid en de voortplantingsorganen bij mannen, is mogelijk schadelijk bij inademing en irriteert de huid en ogen.”

Nederlands grootste zuivelverwerker Friesland Campina is betrokken bij het tweejarige experiment bij de 158 melkveehouders met dit middel. Volgens deze multinational is de proef bedoeld om wetenschappelijke inzichten te verwerven. Het middel zou de methaanuitstoot van koeien met 27% reduceren. Dankzij Bovaer laten koeien minder scheten. Iedere scheet is namelijk een methaanuitstoot. Op eenvoudige wijze halen de melkveehouders de klimaatdoelen, zo luidt het argument. Hoe de resultaten van het middel tot methaanreductie worden gemeten of beoordeeld, is niet bekend. Andere Nederlandse zuivelverwerkers als Vreugdenhil Dairy Foods en Nestlé geven aan interesse te hebben in Bovaer. Melkveehouders ontvangen een oproep om het middel te gaan gebruiken.

In Noorwegen en Engeland zijn de afgelopen maanden protesten ontstaan onder consumenten die lucht kregen van het toevoegmiddel Bovaer in koeienvoer. Er kwam een boycot op het Noorse merk ‘Klimaatmelk’ en in Engeland moest zuivelmerk Arla het ontgelden. De onrust onder consumenten gaat over de zorg over residuen van het chemische goedje in melk en vlees. In beide landen zijn de melkveehouders op aandringen van deze zuivelfabrieken direct met het middel gestopt. Tegelijkertijd stellen de zuivelfabrikanten dat het om een goed getest en veilig middel gaat, ook Friesland Campina beweert dat. Het middel blijkt precies één jaar te zijn beproefd – dat is een korte termijn.

Bovaer is door DSM ontwikkeld en gepatenteerd voor herkauwers, zoals koeien, schapen en geiten. Het methaan dat zij uitstoten, zo stelt het bedrijf, is een broeikasgas dat wordt geproduceerd in de pens (een deel van de maag) van herkauwers tijdens het verteringsproces. De chemische samenstelling van de werkzame stof in Bovaer is 3-nitrooxypropanol (3-NOP). Volgens DSM remt 3-NOP een enzym dat betrokken is bij de productie van methaan in de pens. Hierdoor wordt de omzetting van voedsel in methaan (dat normaal via scheten vrijkomt) sterk gereduceerd. Over effecten van het gebruik van Bovaer stelt DSM dat er nog open vragen zijn over de langetermijneffecten op dieren, ecosystemen en economische haalbaarheid. Het gebruik van handschoenen en maskers door boeren tijdens de toevoeging aan het koeienvoer betekent volgens DSM niet dat er residuen in de melk of het vlees terechtkomen.

Bij voer voor kippen en varkens wordt geen Bovaer ingezet. Deze diersoorten produceren veel minder methaan in vergelijking met herkauwers, omdat ze geen pens hebben en hun spijsvertering anders werkt. Inmiddels is het toevoegmiddel Bovaer toegelaten in 65 landen verspreid over de wereld. Het is goedgekeurd voor gebruik in alle EU-landen, waaronder Nederland, Duitsland, Frankrijk en Spanje. In Zuid-Amerika is het toegelaten in Brazilië, Mexico en Argentinië, waar het wordt toegepast in zowel de melkvee- als vleesveesector. In Azië wordt het vooral in Japan en Zuid-Korea gebruikt door melkveehouders en verder voor zover bekend in Zwitserland, Australië en Nieuw-Zeeland.

Friesland Campina en DSM beweren dat Bovaer geen invloed heeft op de gezondheid van de koe, de melkproductie of de melksamenstelling. Dit is op zijn minst een voorbarige stellingname. Er is slechts één jaar onderzoek gedaan naar deze thema’s. Over langetermijneffecten kan eenvoudigweg niets bekend zijn. Dat multinationals middelen op de markt brengen is dagelijkse kost. Zij hebben grote afstand tot daadwerkelijk gebruik of toediening, laat staan bijeffecten. Dat creëert een anonieme sfeer en geeft blijkbaar nauwelijks verantwoordelijkheidsgevoel of ethisch besef. Een verontrustend gegeven is dat de melkveehouders dit soort schijnbaar innovatieve middelen zomaar aan hun dieren voeren. Verontrustend omdat er geen lampje gaat branden bij deze boeren dat dit geen zuivere koffie kan zijn, zoals men normaal zou vermoeden als men zichzelf helemaal moet beschermen en inpakken om aanraking of inademing ervan te voorkomen.

Afgezien daarvan is het een zoveelste voorbeeld van afhankelijkheid van chemie in de landbouw – dus afhankelijkheid van de agribusiness. Zulke technologisch gedreven ingrepen hebben de landbouwproductie omhooggebracht maar de kwaliteit ervan niet. In laatste instantie heeft de consument die er niet over ingelicht wordt, het nakijken.

Wat vertel ik mijn medemens?

1. Het chemische middel Bovaer is in Nederland twee jaar lang via het voer aan koeien verstrekt en de zuivelproducten zijn in de supermarkten verkocht.
2. Het middel zou de methaanuitstoot van koeien met 27% reduceren.
3. Het middel kan schade toebrengen aan de mannelijke vruchtbaarheid, is mogelijk schadelijk bij inademing en irriteert de huid en ogen.