Trumps tarieven verzwakken de dollar

De-dollarisatie
De VS staat er bekend om de dollar als financieel wapen in te zetten om hun economische doelstellingen te bereiken. Een groot deel van de kracht van de Amerikaanse munt is de positie als belangrijkste valuta in de internationale oliehandel. Veel leden van BRICS produceren echter tal van ‘fossiele’ brandstoffen. Een verschuiving van de dollar naar een eigen gedeelde valuta ondermijnt de positie van de dollar als oliehandelsvaluta. Het afbouwen van de dollar als wereldvaluta wordt de-dollarisatie genoemd. Dit is een proces waarbij landen, bedrijven of individuen hun afhankelijkheid van de Amerikaanse dollar als dominante valuta verminderen, of geheel afbouwen. Dit kan zowel op nationaal als op internationaal niveau plaatsvinden en heeft als doel de eigen economische en financiële onafhankelijkheid te vergroten.

Proces afbouw dollar onvermijdelijk
Op een recente conferentie van de Shanghai Cooperation Organisation (SCO) bevestigde de Russische minister van Buitenlandse Zaken dat Moskou in gesprek is met India om de miljarden roepies die het in Indiase banken heeft verzameld om te zetten in een andere valuta, zodat het geld beter te gebruiken is. Het komt er in de praktijk op neer dat, ondanks de Amerikaanse sancties, Rusland en India kunnen handelen met een andere valuta dan de dollar.

Het gaat echter niet alleen om publieke instanties; in december 2024 sloot de Indiase particuliere raffinaderij Reliance een enorme deal met het Russische staatsoliebedrijf Rosneft. De tienjarige overeenkomst, die neerkomt op 0,5% van het totale wereldwijde aanbod, is ongeveer $ 13 miljard waard. Daarnaast hebben Rusland en Iran vrijwel alle onderlinge transacties omgezet in hun nationale valuta. Tussen China en Rusland wordt 90% van alle wederzijdse betalingen in de nationale valuta uitgevoerd.

Petrodollar
Het fenomeen van de petrodollar ontstond in de jaren zeventig en heeft sindsdien een cruciale rol gespeeld in de wereldeconomie en de dominantie van de Amerikaanse dollar. In 1974 sloot de VS een overeenkomst met Saoedi-Arabië, de grootste olieproducent ter wereld. De kern was dat olie exclusief in dollars verhandeld zou worden. In ruil daarvoor bood de VS veiligheidsgaranties en een militair bondgenootschap. Aan Saoedi-Arabië (aspirant-lid BRICS) en de Verenigde Arabische Emiraten (volwaardig lid) kunnen de hoge importtarieven van Trump ook worden opgelegd. Dit zal tot gevolg hebben dat de olieprijzen in de VS zullen stijgen en uiteindelijk zal dit de inflatie verhogen en de Amerikaanse economie schaden.

Multipolaire financiële wereldorde
Het proces van de-dollarisatie is onvermijdelijk. Zo heeft het Chinese Cross-Border-Interbank-Payment-System (CIPS) vorig jaar 62 directe deelnemers toegevoegd, wat een stijging van 78% is. Het totale aantal directe deelnemers aan dit platform is intussen 142 en het aantal indirecte deelnemers wereldwijd is 1.394. Het CIPS is een internationaal betalingssysteem, ontwikkeld door China in 2015, en ondersteunt betalingen in Chinese yuan voor grensoverschrijdende transacties. Het biedt een alternatief voor het westerse SWIFT-systeem, vooral voor landen die onder Amerikaanse sancties moeten leven en willen de-dollariseren. Het gebruik van CIPS is een belangrijke stap in de richting van een multipolaire financiële wereldorde, waarin de dominantie van de Amerikaanse dollar wordt verminderd.

Ontwapenen dollar
Het feit dat Trump een directe bedreiging uitte aan de BRICS-landen, zelfs voordat hij formeel de macht overneemt, geeft de impact aan van het niet meer te stoppen proces van de-dollarisatie. Het hoofddoel van de toekomstige president is om Amerika weer groot te maken en hij denkt dat het behoud van de dollar als unipolaire wereldmunt hiervoor noodzakelijk is. Het doel van BRICS is echter niet om de Amerikaanse economie te schaden, of de dollar te bedreigen; ze willen alleen een deel van het financiële systeem vertegenwoordigen dat niet onder Amerikaanse autoriteit valt. Trump zal moeten erkennen dat de waarde van de dollar niet afhangt van Amerikaanse macht en bedreigingen, maar van wereldwijde betrouwbaarheid. Overmatige invloed – of het nu gaat om sancties, inmenging van de Federal Reserve (Amerikaanse Centrale Bank), unilaterale tarieven of geopolitieke confrontaties – vormt een veel grotere bedreiging voor de Amerikaanse dollar dan de valutaplannen van BRICS.