iet alleen Vanguard is veranderd van koers, ook in de Amerikaanse politiek keert langzaam maar zeker het tij. Sinds begin 2022 is er sprake van een geopolitieke opdeling in de wereld; ook de weerstand tegen ESG-beleggen neemt nu toe.
Het stakeholdermodel en het beleggen volgens ESG richtlijnen is na de val van de Sovjet-Unie in het Westen geleidelijk aan de norm geworden. Waar bij het ‘gewone’ kapitalisme het belang van aandeelhouders vooropstaat, stelt het stakeholdermodel dat rekening moet worden gehouden met de belangen van meerdere belanghebbenden. De stakeholders kunnen theoretisch werknemers, klanten, leveranciers, gemeenschappen en het milieu zijn. Het stakeholdermodel ziet bedrijven als verantwoordelijk voor het creëren van waarde voor al hun stakeholders, niet alleen voor aandeelhouders. Dat klinkt natuurlijk prachtig, maar in de praktijk gaat het voornamelijk om de doelstellingen zoals geformuleerd door het World Economic Forum en de aanhangsels van de Verenigde Naties. Er kleven grote economische nadelen aan deze praktijk. Bovendien leidt het tot een publiek-private belangenverstrengeling die een groot gevaar vormt voor de vrijheden en privacy van burgers. Westerse overheden zijn zich met regulering en klimaatwetten steeds meer gaan bemoeien met de koers van het bedrijfsleven.
Om deze wet- en regelgeving af te zwakken of in eigen richting om te buigen hebben bedrijven een groot lobbycircuit opgetuigd. Vooral multinationals hebben op deze manier veel beleid om kunnen buigen ten gunste van de eigen winst en omzet. Deze strijd om de richting is uiteindelijk geïnstitutionaliseerd. Het World Economic Forum van Klaus Schwab is hier het meest sprekende voorbeeld van. De transnationale dialoog is een eigen leven gaan leiden, en het resultaat is een innige technocratische symbiose van overheden plus ngo’s en bedrijfsleven. Deze verregaande publiek-private vervlechting van belangen heeft in de westerse wereld geleid tot een samenleving waarin overheden en bedrijven het normaal vinden om hun macht te gebruiken om producten op te dringen en afwijkende meningen te onderdrukken. Inmiddels worden zelfs wetten aangenomen – in de EU de Digital Services Act en in de VS de RESTRICT Act – die de vrijheid van meningsuiting kunnen beperken waardoor critici het zwijgen op kan worden gelegd. Het leidt tot een samenleving die op veel vlakken meer lijkt op die van de vroegere Sovjet-Unie dan menigeen beseft.
Een belangrijke rol bij de allocatie van het belegde vermogen is tegenwoordig weggelegd voor ESG, het is de financiële kant van het stakeholdermodel. Het is een kader om de duurzaamheid en ethische impact van een belegging te evalueren. ESG-factoren omvatten zaken als de afvalverwerking van een bedrijf, de arbeidsomstandigheden en de diversiteit van het bestuur. Het ESG segment in de financiële sector is omvangrijk, maar nog niet dominant. Van de $ 425 biljoen mondiaal beheerd vermogen in 2022 werd $ 35 biljoen gestoken in ESG. In 2006 werden de Principles for Responsible Investment (PRI) door de Verenigde Naties gelanceerd. De PRI is een vrijwillig initiatief dat beleggers aanspoort ESG-factoren te integreren in hun beleggingsbeslissingen. Overheden vinden dat echter niet genoeg en treden steeds dwingender op met wetgeving. Zo is er in de Europese Unie sind 2020 een taxonomie ingevoerd waarmee de duurzaamheid van investeringen en economische activiteiten met behulp van een classificatiesysteem worden getoetst. Hoe vervuilender de investering of activiteit, hoe onaantrekkelijker het rendement.
BlackRock en Vanguard spelen een grote en actieve rol bij het uitrollen van ESG-beleid bij bedrijven. De twee grootste vermogensbeheerders ter wereld hebben bij elkaar $ 16 biljoen in beheer, en hebben aanzienlijke belangen in veel van ’s werelds grootste bedrijven. Grote voorvechter van het stakeholdermodel en ESG-beleggen is de voorman van BlackRock, Larry Fink. Hij spoort in zijn jaarlijkse brief aan beleggers en in interviews de bedrijven waarin BlackRock belegt, actief aan om ESG-strategieën te ontwikkelen. Op deze manier oefent hij aanzienlijke invloed uit op de te volgen koers van bedrijven. Vanguard en BlackRock bezitten gemiddeld 22% van elk bedrijf dat is genoteerd aan de belangrijkste Amerikaanse beurs, de S&P 500. Ze zijn de grootste aandeelhouders van zowel Big Tech-bedrijven als mediabedrijven, zoals Apple, Facebook, Lockheed Martin, Tesla, MasterCard, Dupont, General Electric, Fox, Disney, Microsoft, Paramount en IBM. Omdat dit assetmanager-kapitalisme ook aanhanger is van het stakeholdermodel, heeft het buitensporig veel invloed gekregen op de maatschappelijke en sociale richting van de samenleving.
In dit nummer onder meer:
Valse belofte nieuwe mens
Embryowet en dehumanisatie
Voedseltirannie
Corporate deugen
Metamorfose West-Azië
ESG-beleggen is op meerdere vlakken economisch en maatschappelijk schadelijk, zowel voor beleggers als burgers en bedrijven. Het leidt in veel gevallen tot lagere rendementen en winsten. De effectiviteit van het beleid is ook moeilijk te meten. Bedrijven die ESG-strategieën volgen zijn lastiger te managen, en dat doet het enthousiasme bij beleggers langzaam maar zeker wegebben. Economisch realisme zorgt ook voor steeds meer rationaliteit bij beleggers aangaande ESG-beleid. Zo zijn veel burgers en bedrijven nu meer bezig met zorgen over de hoge rente en de hoge prijsinflatie dan met sociale en klimaatdoelen.
Maar de ESG-hype levert ook een ander effect op dat overheden en bedrijven niet in het vizier hebben. We weten inmiddels dat westerse overheden een enorme greep hebben gekregen op de oude en nieuwe media. Gewenste narratieven, zoals positieve effecten van het stakeholdermodel en ESG-beleggen, worden gepusht. Kritiek hierop wordt gecensureerd. Hierdoor is er bij overheden en bedrijven een grote blinde vlek ontstaan voor wat er echt onder de bevolking leeft. Dit werd pijnlijk duidelijk toen het Amerikaanse biermerk Budweiser een in woke kringen populaire transgender, Dylan Mulvaney, wilde inzetten om het merk Bud Light te gaan promoten. Nadat op Twitter en andere social media een foto verscheen van een blik bier met een afbeelding van Mulvaney, brak er spontaan een kopersstaking uit. Het biermerk kreeg in korte tijd een omzetdaling te verwerken van maar liefst 25%. Ook andere producten van Budweiser liepen schade op. Een groot deel van het publiek zit helemaal niet te wachten op de opgedrongen sociale doelen van ESG. De directie en de marketingafdeling van de multinational zijn door de censuur en de verstoringen van het medialandschap gaan geloven in de eigen ideologie en daarmee het contact met de eigen klanten kwijtgeraakt.
Langzaam maar zeker begint het beeld echter te kantelen. ESG-beleggen komt steeds meer onder vuur te liggen, met name bij Republikeinen in de VS. Zo heeft beoogd presidentskandidaat Ron DeSantis, de huidige gouverneur van Florida, een wet ingediend die het pensioenfondsen en andere overheidsfondsen verbiedt om te beleggen in bedrijven en aandelenfondsen die een ESG strategie hanteren. Eerder, in 2022, introduceerde een groep Republikeinse wetgevers de ESG Disclosure and Investor Protection Act, die landelijke en lokale overheden verbiedt te investeren in bedrijven die aan ESG-investeringen doen. Steeds vaker wordt ESG-beleggen gezien als een vorm van politiek activisme die schadelijk is voor de economie. Ook overheidsinstanties beginnen de ESG-hype door te prikken. Zo zei Fed-bestuurder Christopher Waller op een conferentie in Spanje dat de Fed geen speciaal ESG beleid hoeft te voeren, omdat het risico van klimaatverandering niet groot is: “Risico’s zijn risico’s (…) Het is mijn taak om ervoor te zorgen dat het financiële stelsel bestand is tegen een reeks risico’s. En ik geloof dat de risico’s van klimaatverandering niet voldoende uniek of substantieel zijn om een speciale behandeling te vereisen.”
In geopolitiek opzicht is er sprake van een overgang van een unipolaire ordening onder leiding van de hegemoniale VS naar een multipolaire ordening gebaseerd op soevereine staten. Dit heeft al geleid tot economische stagnatie, protectionisme en een nieuwe bankencrisis. Het kan het stakeholdermodel en de ESG-hype doorprikken, een ideologie die uiteindelijk alleen maar kan worden gefinancierd in tijden van mooi weer. Nu de wolken zich samentrekken keert langzaam maar zeker het realisme terug. Het lijkt erop dat Vanguard dat eerder door heeft dan BlackRock.
– einde artikel –
Volg ons op social media
Kijk en beluister Gezond Verstand via