Jeroen Pols
p 3 juni 2020 kwam de Europese Commissie met een aanbeveling om te komen tot een Europees kader voor digitale identiteit. Dit vormde het startschot voor invoering van het Europese digitale paspoort. Een jaar later volgde de verordening om het digitale Europese Covid-19-certificaat in te voeren. De lidstaten kregen nadrukkelijk de bevoegdheid het certificaat voor binnenlandse doeleinden te gebruiken. Dat lukte. Landen gebruiken het als toegangsbewijs voor grote evenementen, restaurants, bioscopen, musea, nachtclubs, fitnesscentra en andere sportfaciliteiten, kapperszaken, schoonheids- en massagesalons, hotels, ziekenhuizen, verpleeghuizen, universiteiten en scholen.
Europese digitale identiteit
Het Covid-19-certificaat is in werkelijkheid een experiment voor de ontwikkeling van een Europees digitaal paspoort. Binnenkort verlengt het Europese Parlement de verordening voor nog een jaar, omdat sommige lidstaten ervoor zouden kiezen het gebruik voort te zetten. De introductie is met inmiddels ruim een miljard certificaten succesvol.
De Europese infrastructuur moet in oktober afgerond zijn. Tegen december 2023 worden de basisregisters en andere belangrijke gegevensbronnen van elke lidstaat in ‘realtime’ grensoverschrijdend gedeeld. De voltooiing komt daarmee in zicht.
Terloops geeft de Europese Commissie zichzelf overigens de bevoegdheid om te bepalen welke injecties vereist zijn om met het certificaat naar andere lidstaten te mogen reizen. Dit kunnen volgens de verordening ook (nog steeds) injecties zijn die zich nog in de klinische onderzoeksfasen bevinden.
Inbreuk vrije verkeer personen
Het COVID-19-certificaat vormt een flagrante inbreuk op de vrijheid om naar andere lidstaten te reizen, hetgeen een grondrecht is van elke EU-burger. De Europese regelgeving bepaalt namelijk dat landen geen andere eis aan het in- en uitreizen mogen stellen dan het bezit van een geldig identiteitsbewijs. Het opleggen van visumachtige voorwaarden is uitdrukkelijk verboden. Ook verbiedt de Europese regelgeving systematische medische onderzoeken als voorwaarde voor toegang of verblijf.
Rutte’s voortrekkersrol
De opeenvolgende Rutte-kabinetten bouwden in de jaren voorafgaand aan de coronacrisis al gestaag aan de introductie van dit Europese digitale paspoort. Van 2016 tot 2018 leidde dit tot het pilotproject Idensys, voor toegang tot digitale dienstverlening en uitwisseling van persoonlijke informatie met de overheid en het bedrijfsleven als middel tot identificatie- en authentificatie. Wilma Atsma, lid van de Taskforce ‘Samen Organiseren’ van de Vereniging Nederlandse gemeenten (VNG), met als speerpunt de digitale identiteit, bracht in 2018 de regering in verlegenheid nadat zij opmerkte “dat het mooi zou zijn als je bij geboorte een chip krijgt”.
Ook de abonnement van Nederland aan een pilotproject van het World Economic Forum in 2018 om het Known Traveller Digital Identity (KTDI)-concept in de praktijk te testen – reizigers kunnen zich met behulp van biometrische gegevens daarmee identificeren en de douane passeren – toont de voortrekkersrol van Nederland.
De Agenda NL DIGIbeter 2019 is een actieplan voor de digitale transformatie die leidt naar integratie van alle overheidsdiensten tot één overheid, waarbij onze minister Singapore noemt als voorbeeld. In februari 2020, kort voor de start van de coronacrisis, diende het kabinet het wetsvoorstel ‘Digitale Overheid’ in, dat naar verwachting per 1 juli van dit jaar in werking treedt. Deze wet biedt de basis voor de introductie van het digitale Europese paspoort in Nederland.
De toelichting die bij de wet wordt gegeven gaat in op de mogelijkheid dat politie, justitie en bevoegde publieke diensten zoals de Belastingdienst toegang krijgen tot de gebruikersgegevens. Volgens het wetsvoorstel beperkt zich het gebruik eerst tot leeftijdscontrole bij het afnemen van bepaalde diensten die aan de digitale identiteit zijn gekoppeld.
Het kabinet benadrukte in oktober 2020 een groot voorstander te zijn van de digitale identiteit, omdat het de financiële dienstverlening voor zowel consumenten als bedrijven niet alleen eenvoudiger maakt, maar ook een bijdrage kan leveren aan de strijd tegen witwassen en tegen het financieren van terrorisme (ironisch, dit laatste, aangezien het voornamelijk het kabinet zelf was dat zich hieraan schuldig maakte). Ook ondersteunt het kabinet de initiatieven vanuit de Europese Commissie die moeten leiden tot de introductie van een digitale munt.
Het paard van Troje
De coronagekte kwam nog maar net op stoom, of het OMT adviseerde dat het voor de volgende fase noodzakelijk zou zijn om een groot deel van de Nederlanders een app voor bron- en contactonderzoek te laten gebruiken. Dat was een maatregel die de WHO nauwelijks een half jaar eerder vanwege ethische bezwaren en het ontbreken van enig nut afraadde. Vervolgens introduceerde de minister van VWS – met massale testcampagnes en leugens over asymptomatische besmettingen en ongefundeerde beweringen over de werking van vaccins – de QR-code als toegangsbewijs. Dit vormt een Paard van Troje om ongemerkt de digitale identiteit tot het nieuwe normaal te maken.
Miljoenen mensen accepteerden zonder veel protest deze nieuwe werkelijkheid en stapten daarmee in een fuik richting digitale gevangenis. De door Kuipers aangekondigde investering van 29,4 miljoen voor een corona-app die dit jaar doorgevoerd moet worden terwijl het narratief van een dodelijke ziekte allang is versplinterd, maakt duidelijk dat de QR-code niet meer verdwijnt.
Marketing
Initiatiefnemers van de digitale identiteit, zoals het World Economic Forum, de Wereldbankgroep, de Open Society Foundation van George Soros, de Rockefeller Foundation maar ook de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en bedrijven als Google, Facebook en Microsoft prijzen vooral het gebruiksgemak en de voordelen voor de gebruiker, zoals snelle service, betrouwbaarheid, fraudebestendigheid, verbeterde privacybescherming en ook economische groei. Ook verbinden zij deze digitale transformatie aan de ‘groene transitie’, d.w.z. maatregelen in verband met de klimaathysterie.
Deze positieve marketing en het opbouwen van vertrouwen sluiten aan bij de adviezen die het bij het WEF aangesloten McKinsey Global Institute geeft bij de begeleiding van landen om het digitale paspoort aan de bevolking te verkopen. Deelnemende overheden, banken, autoverhuurbedrijven, luchtvaartmaatschappijen en andere internationale dienstverleners spelen een belangrijke rol bij het creëren van positieve ervaringen voor hun klanten. Het toevoegen van attributen met steeds meer identiteitskenmerken die elk facet van het persoonlijke leven omvatten, zoals als koopgedrag, medische gegevens en financiële data, vormt de kern van de digitale identiteit.
Algoritmes
De werkelijkheid ziet er anders uit. In Canada en Groot-Brittannië kwam naar buiten dat de QR-code naast de injectiestatus en identiteitsgegevens al meer dan zestig andere persoonsken merken bevat. Op basis van deze gegevens gaan in het nieuwe normaal algoritmes ons leven bepalen. Met de Toeslagenaffaire zagen we wat de gevolgen daarvan kunnen zijn. De Belastingdienst ruïneerde op basis van persoonskenmerken duizenden gezinnen, die vervolgens tegenover een onmenselijke technocratische overheid hun onschuld moesten aantonen.
Digitale munt
De digitale identiteit gaat gepaard met de introductie van een Europese digitale munt. In Canada kreeg de bevolking een voorproefje van wat het betekent als de overheid controle krijgt over de digitale portemonnee. Zij blokkeerde de bankrekening van iedereen die deelnam aan de protesten in Ottawa. Zonder de beschikbaarheid van contant geld is het einde oefening.
Veiligheidsrisico’s
De concentratie van digitale persoonsgegevens brengt ook andere risico’s met zich mee. Hackers slaagden er bijvoorbeeld al in om het eIDAS-authenticatiesysteem te hacken – waarmee zij zich konden voordoen als een EU-burger of -bedrijf. Er is weinig voorstellingsvermogen voor nodig om te beseffen wat de individuele gevolgen van dergelijke acties kunnen zijn.
Nieuwe normaal
Op basis van de huidige kennis kan er nauwelijks twijfel over bestaan dat de coronacrisis een voorwendsel is om met de introductie van een digitaal paspoort een sociaal kredietsysteem op te tuigen. Deze machtsgreep verandert Nederland in een dystopische digitale samenleving, waarin de overheid elk facet van ons leven zal beheersen. De Staat kan de voorwaarden bepalen voor reizen, transport, communicatie, sociale media, internettoegang, verzekeringen, leningen, financiële transacties, toegang tot de gezondheidszorg en toegang tot andere sociale en maatschappelijke voorzieningen. Het weigeren van de driemaandelijkse boosterprik zou bijvoorbeeld tot maatschappelijke uitsluiting leiden. Met de QR-code gaven Rutte en zijn handlangers ons een klein voorproefje van wat komen gaat.
Het uitoefenen van onze grondrechten en vrijheden wordt voorwaardelijk gemaakt. En dat betekent het einde van de rechtsstaat.
Alleen door massaal de QR-code van de telefoon te verwijderen kan dit gestopt worden.
Gezond Verstand nummer 36