Moskou zoekt een evenwicht tussen oorlog en diplomatie

Op het slagveld gaat de strijd onverminderd door en heeft de omsingeling van de Oekraïense steden Pokrovsk en Mirnograd geleid tot een belangrijk kantelpunt in de oorlog. Russische troepen hebben verdedigingslinies doorbroken, de steden zijn vrijwel afgesloten en een ultimatum is uitgevaardigd. Burgers en soldaten moeten het gebied verlaten, anders worden ze als vijandige doelen beschouwd. Wat zich hier nu ontvouwt, is meer dan een lokale slag. Het is een strategische verschuiving, die het evenwicht in Donbas verandert. Pokrovsk en Mirnograd liggen op een logistiek kruispunt. Hun val opent de weg naar de stad Pavlohrad en verder naar de rivier de Dnjepr, wat de Oekraïense verdediging in het oosten ernstig zal verzwakken. De militaire rapportages spreken van duizenden omsingelde Oekraïense soldaten, die steeds ernstiger verliezen lijden qua manschappen en materieel. Voor Kiev betekent dit niet alleen een grote strategische tegenslag, maar ook een morele en politieke klap. Zolang Pokrovsk standhield, kon men nog spreken van enige vorm van verzet. Wanneer deze steden vallen, verschuift het perspectief. Het front beweegt zich naar het westen, waar minder natuurlijke verdedigingslinies zijn en waar de logistieke druk toeneemt.

De huidige militaire situatie legt een pijnlijke discrepantie bloot tussen de militaire realiteit en de beeldvorming die hardnekkig door Zelenski en de Europese leiders wordt volgehouden. Commandanten op het terrein melden grote verliezen en gebrek aan bevoorrading, maar het hogere echelon houdt nog steeds vast aan optimistische verklaringen. Terugtrekken wordt gezien als politiek onaanvaardbaar, zelfs wanneer het militair verstandig is. Zo blijven Oekraïense soldaten in posities die niet meer te verdedigen zijn, enkel om het narratief van volharding overeind te houden. Dit maakt dat het conflict niet alleen een strijd is om grondgebied, maar ook om gezichtsverlies te vermijden in een oorlog die om uithoudingsvermogen draait. Het Russische ultimatum is een onderdeel van een bredere strategie. Het dwingt zowel de lokale troepen als de politieke leiding in Kiev tot een keuze: levens redden door te vertrekken, of blijven en alles riskeren. Moskou gebruikt de situatie om de psychologische druk op te voeren, niet alleen bij soldaten, maar ook bij de Oekraïense bevolking. De Russische generale staf heeft recentelijk terreinwinst geboekt bij Rodinskoye, waardoor een logistiek knooppunt is ontstaan dat verdere aanvoerlijnen veiligstelt. Er worden massale hoeveelheden slachtoffers en achtergelaten uitrustingen gemeld. Het Kremlin meldt dat in andere sectoren duizenden troepen omsingeld zijn en dat het commando is gegeven om de omsingelde eenheden een kans tot overgave te bieden.

Het draagvlak voor de oorlog begint in Rusland – onder de elite en ook onder de bevolking – zichtbaar te kantelen. Wat lang als een gecontroleerde operatie werd gepresenteerd, begint nu in het dagelijks leven voelbaar te worden. Burgers ondervinden de gevolgen van drone-aanvallen diep in Russisch gebied: storingen in gps en internet, verstoorde betalingen, vertragingen bij vliegverkeer en zelfs burgerdoden worden gemeld. Het geduld van de bevolking, die de oorlog aanvankelijk zag als een noodzakelijke bescherming van Donbas, begint te verminderen. Gewonde soldaten keren terug en het besef groeit dat de oorlog die ooit kort en beslissend zou zijn, inmiddels het vierde jaar ingaat. Deze langdurige uitputtingsslag leidt tot toenemende druk op Poetin. Zijn populariteit is nog steeds erg hoog, maar zijn reputatie als behoedzame strateeg begint te veranderen, nu hij geen duidelijke rode lijnen verdedigt als tegenreactie op de escalatie vanuit Europa. In binnenlandse kringen groeit de roep om harder op te treden. Invloedrijke figuren binnen het Russische apparaat beginnen openlijk te stellen dat alleen de volledige vernietiging van Oekraïne nog uitkomst kan bieden. Poetin balanceert daardoor tussen twee vuren: enerzijds wil hij een escalatie met de NAVO vermijden, anderzijds riskeert hij gezichtsverlies in eigen land als hij niet op westerse provocaties reageert. Poetins terughoudendheid, bedoeld om een wereldwijde catastrofe te vermijden, zou juist de situatie kunnen creëren waarin hij gedwongen wordt die catastrofe zelf te gaan veroorzaken.