Rosalie Langenberg
Volgens de in juni aangestelde Griekse minister van Migratie, Thanos Plevris, moest het maar eens afgelopen zijn met de ongelimiteerde stroom asielzoekers die zijn land jaar na jaar te verwerken krijgt: “Griekenland is geen hotel.” Hij beschrijft de toestroom van migranten als een “invasie” en stelt dat er tot duizend migranten per dag arriveren, voornamelijk via de zee vanuit Noord-Afrika. In de overgrote meerderheid van de gevallen gaat het volgens de minister om economische vluchtelingen, die bovendien allemaal man zijn in de leeftijdscategorie van 18-35 jaar. Sinds 2015 heeft Griekenland te kampen met grote stromen asielzoekers, nadat de toenmalige Duitse bondskanselier Angela Merkel met haar beroemde uitspraak ‘Wir schaffen das’ feitelijk de deur van Europa openzette.
En er zijn meerdere landen binnen de Europese Unie die zich niet houden aan Europese asielwetgeving. Zo heeft Denemarken een zogenaamde opt-out van het EU-beleid weten te regelen op het gebied van justitie en binnenlandse zaken. Het land bepaalt zelf hoe het migratie- en asielbeleid eruitziet; dit heeft geleid tot enkele van de strengste migratieregels in Europa. Dit betekent ook dat Denemarken niet verplicht is om het EU-migratiepact te implementeren. Een ander bekend voorbeeld is Hongarije, dat liever boetes betaalt dan vluchtelingen opneemt. In 2024 legde het Europese Hof van Justitie Hongarije een boete van € 200 miljoen op wegens het niet naleven van EU-asielregels, en een dwangsom van € 1 miljoen per dag zolang Hongarije de EU-regels blijft schenden. De Hongaarse premier Viktor Orbán noemde de uitspraak “schandalig en onaanvaardbaar”. Hongarije heeft de boetes nog altijd niet betaald, de schuld loopt nog steeds op. De Hongaarse regering voert al sinds 2015 een harde lijn ten aanzien van mensen die het land binnenkomen. In dat jaar kwamen meer dan een miljoen mensen Europa binnen, de meesten op de vlucht voor de oorlog in Syrië. Ongeveer 400.000 reisden destijds via Hongarije verder naar West-Europa. Hongarije bouwde hekken met prikkeldraad aan zijn zuidgrenzen met Servië en Kroatië, en richtte twee transitzones op voor asielzoekers aan de grens met Servië.
Onder de zogenaamde Dublinverordening moeten asielzoekers asiel aanvragen in het eerste EU-land waar ze binnenkomen. In de praktijk betekent dit dat de Zuid-Europese landen de grootste asielstromen te verwerken krijgen. Door de hoge caseloads en personeelstekorten en de gebrekkige opvangcapaciteit hebben deze landen echter niet de mogelijkheid om grote aantallen asielzoekers op te vangen en daarmee faciliteren zij – noodgedwongen – de doorreis naar andere Europese landen. Landen als Duitsland en Nederland worden vaak verkozen boven het armere Italië of Griekenland. Deze landen hebben bovendien alle belang bij het doorlaten van mensen zonder registratie naar andere delen van Europa, om zo onder de Dublinverplichting uit te komen. Vorig jaar verwerkten zij slechts een klein deel van de asieldossiers die zij volgens de Dublinregels moesten behandelen.
Met de inwerkingtreding van het EU-migratiepact in de zomer van 2026 zal de Dublinverordening worden vervangen. Dan wordt het asielbeleid voortaan grotendeels op EU-niveau geregeld. Er komt een verplichte grensprocedure waarbij asielzoekers worden gescreend op hun kans op bescherming. In situaties waarin bepaalde lidstaten onder druk staan, kunnen kansrijke asielzoekers vervolgens via een ‘solidariteitsmechanisme’ over andere EU-landen worden verdeeld. Daarbij is er de mogelijkheid als land om deze opnameverplichting af te kopen. Het gaat om een bedrag van € 20.000 per asielzoeker. De bedoeling is dat er in eerste instantie 30.000 asielzoekers worden verdeeld over de lidstaten. Mocht daarvan een duizendtal aan Nederland worden toegewezen, dan zouden we deze met € 20 miljoen kunnen afkopen – een fractie vergeleken bij de asielbegroting die jaarlijks in de miljarden loopt.
Veel rijkere landen hebben al aangegeven hun deel te willen afkopen. De Belgische migratieminister Anneleen Van Bossuyt zei dat haar land alleen geld zal bijdragen, omdat het opvangsysteem vol is. De Finse minister van Binnenlandse Zaken Mari Rantanen verklaarde dat haar land ‘vanzelfsprekend’ geen migranten zal opnemen van andere landen. Ook Nederland en Zweden kiezen voor afkoop. Het pact gaat uit van gedeelde verantwoordelijkheid en solidariteit, maar in de praktijk zal het erop neerkomen dat de armere Zuid-Europese landen blijven zitten met het overgrote deel van de asielzoekers. Dit terwijl het pact juist is ontworpen om een eerlijke verdeling tot stand te brengen.
Een speciale groep vormen de Oost-Europese lidstaten, die zich het meest verzetten tegen het pact. Polen en Hongarije hebben al aangegeven dat ze niemand gaan opnemen. De Slowaakse premier Robert Fico weigert de implementatie van het migratiepact, het zou een bedreiging zijn voor de soevereiniteit van zijn land. Hij noemt het onacceptabel dat Slowakije verplicht wordt 300 asielzoekers uit de eerste tranche van 30.000 op te nemen, of € 20.000 per persoon te betalen, en noemt dit geen solidariteit maar een “dictaat van Brussel”. Ook in Tsjechië bestaat er aanzienlijke politieke verdeeldheid over het migratiepact. Hoewel het land voorbereidingen trof om het migratiepact te implementeren, gooien de verkiezingen van afgelopen oktober mogelijk roet in het eten. De verkiezingen zijn gewonnen door de oppositiepartij ANO onder leiding van Andrej Babiš, die eerder de goedkeuring van het pact door de regering-Fiala in april 2024 het “grootste verraad van Tsjechië in de moderne geschiedenis” noemde.
De partijen binnen het establishment blijven vasthouden aan het idee dat het migratiepact alle problemen zal oplossen, het tegenovergestelde lijkt echter waar te zijn. Volgens migratieonderzoeker Steije Hofhuis worden de fundamentele problemen door het migratiepact in stand gehouden. De kernfout van het pact is dat het recht op asiel voor mensen die Europees grondgebied binnenkomen intact blijft, aldus Hofhuis. Het bereiken van Europees grondgebied vormt zo een sterke prikkel voor asielzoekers. Om de instroom enigszins te beperken, hebben Europese politici het verkrijgen van visa bemoeilijkt, waardoor mensen zijn overgeleverd aan mensensmokkelaars om Europa te bereiken – met als gevolg duizenden verdrinkingen. Bovendien hebben jonge mannen de grootste kans de oversteek te overleven, waardoor alleenstaande jonge mannen zijn oververtegenwoordigd onder asielzoekers – een groep die relatief vaak voor problemen zorgt. Volgens Hofhuis en andere migratiedeskundigen zou het beter zijn om het recht op asiel los te koppelen van het betreden van Europees grondgebied, en een alternatief asielsysteem op te richten dat via uitnodiging werkt. In dit kader wordt het Australische model vaak aangehaald, een systeem dat een gecontroleerde uitnodiging hanteert waarbij mensen die via ongevraagde bootmigratie het land binnenkomen nooit asiel krijgen. Migratiespecialist Jan van de Beek waarschuwde: “Het EU-migratiepact gaat falen alleen al omdat rijke landen als Nederland liever afkopen voor 20.000 euro per asielzoeker dan opvangen voor een veelvoud van dat bedrag. Laat politici dus niet wegkomen met ‘Europa lost het op’.” Bovendien waarschuwen diplomaten en beleidsmakers dat als alle landen geld betalen, maar niemand migranten opneemt, het systeem instort.
Daarnaast is in het migratiepact de terugkeer van asielzoekers niet geregeld, dit moet nog in aparte Europese wetgeving worden vastgelegd. Bovendien blijft het voor asielzoekers die liever naar Noord-Europa willen mogelijk om Italiaanse of Griekse opvangcentra waar ze aankomen te passeren en al dan niet via mensensmokkelaars naar een land als Nederland te reizen om daar asiel aan te vragen. In dat geval zal Nederland toch de aanvraag moeten behandelen en kan deze verplichting niet worden afgekocht.
Alles wijst erop dat de ongelimiteerde migratiestroom met dit pact niet zal worden gestopt. Sterker nog, de EU-lidstaten leveren weer een stukje soevereiniteit in en juist dit stuit steeds meer mensen tegen de borst. De Oost-Europese lidstaten Hongarije, Polen, Slowakije en nu ook Tsjechië vormen samen potentieel een sterk blok tegen de macht van Brussel. En wellicht is het migratiepact dan de laatste druppel die de Europese emmer doet overlopen.
Wat vertel ik mijn medemens?
- Steeds meer Europese landen beroepen zich in hun migratiebeleid op hun nationale soevereiniteit.
- Het migratiepact belooft alle problemen op te lossen, maar migratie-onderzoekers waarschuwen dat het de fundamentele problemen juist in stand houdt of zelfs verergert.
– einde artikel –
Je las een Premium artikel uit Gezond Verstand
Volg ons op social media
Kijk en beluister Gezond Verstand via
Gerelateerde berichten
