De verdwenen boeken over Nederlandse geschiedenis en politiek

Jaren geleden bestonden er in Nederland dwarsliggers van formaat, onder hen was Frans Duynstee, hoogleraar staatsrecht in Nijmegen. Hij gebruikte vanaf 1966 zijn wekelijkse column in De Telegraaf om te waarschuwen tegen de gevolgen van de verzorgingsstaat die toen in opbouw was. De overheid ging zich volgens hem te veel bemoeien met zaken waarvoor de burgers zelf verantwoordelijk moesten zijn. Volgens Duynstee kregen jonge carrièrejagers te veel macht, van traditionele waarden hadden ze weinig benul. Ze ontstegen de lagere klassen, zonder te begrijpen dat het om meer gaat dan alleen botte macht en centen. Ze lieten de zwakkeren ontheemd achter, er waren steeds minder personen die konden optreden als behartigers van de belangen van de zwaksten. De zestig jaar oude waarschuwing van Duynstee is onverminderd actueel, met de komst van grote groepen vreemdelingen die geen binding hebben met Nederland. Ze weten niets van de historie, laat staan van de nationale identiteit die er nauw mee is verbonden. Het spanningsveld is duidelijk beschreven door Duynstee, die opklom tot staatssecretaris en zich verdienstelijk maakte als adviseur van premier Dries van Agt. Hij overleed in 1981.

Het meesterwerk dat Duynstee achterliet, geeft een beschrijving van de vorming van de kabinetten in de twintig jaar vanaf 1946. Het boek omvat 464 pagina’s. Zoveel indruk werd hiermee gemaakt, dat ter ere van Duynstee een centrum in het leven is geroepen om de historie van het parlement te onderzoeken. Het heet CPG, Centrum voor Parlementaire Geschiedenis. Inmiddels werken er tien zogenaamde onderzoekers plus een onbekend aantal medewerkers. Niemand die er werkt is opvallend. Zo is er een zekere Laurien Crump die deelneemt aan eindeloos veel conferenties in alle wereldsteden. Ze zegt dat ze heel veel weet over de oorlog in Oekraïne. Maar daarmee heeft ze helaas buiten Nijmegen geen naam gemaakt.

Het blijkt allerminst de bedoeling dat het CPG een eigen geluid geeft. Het bestuur is in handen van D66-prominent Van Engelshoven. Andere bestuursleden zijn de Kamerleden Bikker (CU), Van Vroonhoven (NSC), Petersen (VVD) en Rosenmöller (GL-PvdA). Een dergelijke bestuurssamenstelling bij het CPG is dodelijk voor elk onafhankelijk onderzoek naar de prestaties van het parlement. Op de omslag van het jaarverslag 2022 van het CPG ziet men een glunderende Mark Rutte. Die staat bekend om zijn afkeer van openheid van zaken. Duynstee zou zich in zijn graf omdraaien.

Ondanks de potsierlijke invulling van bestuurszetels bij het CPG, is geschiedenis écht belangrijk. Serieuze studie van de geschiedenis maakt het makkelijker om het heden te begrijpen. Het ontwikkelt het kritisch denkvermogen, het bevordert het burgerschap en het cultureel bewustzijn. Wie het verleden bestudeert, is beter in staat te leren van fouten die zijn gemaakt. Zo beschouwd, zou de aanpak van de Covid-crisis de perfecte leerstof kunnen zijn voor de mensen van het CPG. Wie door studie sterker in zijn schoenen staat, zal zich niet makkelijk laten meeslepen in een opgewonden discussie over de slavernij die er is geweest. Ook zal iemand met kennis van geschiedenis begrijpen dat het zinloos is de geschiedenis van Nederland te besmeuren. Historie, zoals de grote Britse geschiedkundige E.H. Carr onderstreepte, is onderhevig aan een voortdurende wisselwerking tussen de historici en de feiten. Het CPG slaagt niet goed in het uitvoeren van zijn hoofdopdracht, die is: uitleggen hoe politieke beslissingen tot stand komen en hoe de betrekking tussen parlement en regering zich ontwikkelt.

De voorzitter van het bestuur van de Radboud Universiteit is Alexandra van Huffelen, die tegelijk ook landelijk voorzitter is van D66. Tijdens het bewind van Van Huffelen hebben zich in universiteitsgebouwen schadelijke acties voorgedaan, zogenaamd uit protest tegen de toestand in Palestina. Op de website van haar universiteit wordt een gedetailleerd overzicht geboden van alle ongeregeldheden die zich daar sinds mei 2024 hebben voorgedaan. De verslaggeving op het internet is welwillend, alsof in Nijmegen nieuwe rellen met belangstelling worden afgewacht.

“All history is bunk” zo luidde de mening van Henry Ford. Hij was een kampioen in de fabricage van automobielen. Het nut van studie van geschiedenis ging duidelijk aan hem voorbij. Gevaarlijk? Volgens berichten leeft 30% van de huidige Duitse jeugd in de veronderstelling dat Hitler EERDER heeft geleefd dan Napoleon. Het is maar een voorbeeld. Wie in het ongewisse verkeert over zijn herkomst, is snel in staat foute inschattingen te maken. In George Orwells ‘1984’ staat een toekomstbeeld over een toekomst in een totalitaire wereld. Geschiedenisboeken zijn daar verboden. De staatsmedia berichten zonder onderbreking over almaar oorlogen, dan weer in het ene werelddeel, dan weer in het andere. De burgers in 1984 zijn machteloos, ze kunnen slechts gissen naar wat er werkelijk aan de hand kan zijn.