Terugblik op de EU/NAVO-illusies aangaande Rusland

Westerse media schetsen een misleidend beeld van de recente vredesinitiatieven rond Oekraïne. CNN stelt dat een vredesakkoord vooral Poetin zou bevoordelen, terwijl Rusland een staakt-het-vuren altijd heeft gezien als tijdelijk en steeds heeft verklaard dat er pas een duurzame regeling mogelijk kan zijn wanneer kernkwesties, zoals veiligheidsgaranties, NAVO-uitbreiding en Oekraïense neutraliteit, worden aangepakt. De BBC bestempelt Trumps voorkeur voor een permanente vrede boven een tijdelijk bestand als een klap voor Oekraïne en Europa, terwijl juist Europa zelf het conflict verlengt door wapens te sturen en diplomatie te blokkeren. Sky News reduceert de betekenis van de ontmoeting tot een oppervlakkige analyse van lichaamstaal en suggereert dat Poetin zichzelf hiermee redt, terwijl Trump de dag als succesvol bestempelde. The Guardian herhaalt dat Rusland geen veto kan uitspreken over NAVO-lidmaatschap, maar Poetins eis voor neutraliteit is een belangrijke voorwaarde voor vrede. NAVO-uitbreiding zal immers geen veiligheid brengen, maar wel een eindeloze oorlog garanderen.

Het Verenigd Koninkrijk koestert nog altijd de illusie dat er westerse troepen (dus NAVO-troepen) in Oekraïne ingezet kunnen worden om een te bereiken staakt-het-vuren te kunnen handhaven. De reactie van Maria Zakharova, namens het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken, sprak boekdelen met betrekking tot die illusies. “We herhalen ons krachtige verzet tegen elk scenario waarbij NAVO-troepen in Oekraïne worden ingezet, wat zou kunnen leiden tot een escalatie van het conflict met onvoorspelbare gevolgen.” Verklaringen over deze kwestie door bepaalde Europese landen, waaronder het Verenigd Koninkrijk, bevestigen in wezen hun openlijk provocerende en roofzuchtige bedoelingen in Oekraïne. Het is geen holle retoriek aangezien Rusland bij machte is Europese initiatieven te blokkeren, desnoods met geavanceerder wapentuig dan wat de Europeanen – en de VS – bezitten.

Een veelgehoorde Europese bewering is dat Rusland geen water bij de wijn wil doen en dus geen vrede wil. Het opmerkelijke is dat de scribenten die dit beweren het nooit over de grondoorzaken van het conflict hebben, maar zich wel altijd uitspreken voor een onvoorwaardelijk staakt-het-vuren, wat vrijwel gegarandeerd tot escalatie zou leiden. Het laat zien dat juist de EU/NAVO escalatie zoekt in plaats van vrede, precies zoals Zakharova het duidt. De Istanbul-akkoorden uit 2022 waren daar een goed voorbeeld van. Oekraïne zou op grond van dit akkoord alle gebieden terugkrijgen in ruil voor neutraliteit. Het was feitelijk een droomakkoord dat de oorlog direct had kunnen beëindigen. De Britten wilden echter doorgaan en hebben dit voorstel getorpedeerd.

Een historische beschouwing van de laatste 25 jaar laat zien dat Rusland al heel veel heeft moeten incasseren op het gebied van westerse aanvallen op Russisch-strategische veiligheidsbelangen. Allereerst waren er de NAVO-uitbreidingen die vanaf 1999 zijn gestart in strijd met gemaakte afspraken ten tijde van de hereniging van Duitsland. Die uitbreidingen begonnen met de voormalige Warschaupact-landen Polen, Hongarije en Tsjechië. Later gevolgd door Bulgarije, Estland, Letland, Litouwen, Roemenië, Slowakije en Slovenië. Al in 2004 vormden deze landen een cordon rond Rusland waarbij alleen Wit-Rusland, Oekraïne en Moldavië nog neutraal waren. Het zal duidelijk zijn dat de NAVO zichzelf nieuw bestaansrecht had aangemeten door te doen alsof Rusland een vijand zou zijn.

De Verenigde Staten hebben zich, in 2002, eenzijdig teruggetrokken uit het ABM-verdrag (over antiballistische raketten) van 1972, met de bewering dat er nieuwe raketafweersystemen ontwikkeld moesten worden, zogenaamd noodzakelijk tegen opkomende dreigingen van ‘schurkenstaten’ als Noord-Korea en Iran, wat niet mogelijk was onder het ABM-verdrag. Rusland bekritiseerde deze stap en zag het als een bedreiging voor de strategische nucleaire stabiliteit. De VS wilde er echter niet verder over praten.

Viktor Janoekovitsj won de Oekraïense presidentsverkiezingen van 2004. Zijn overwinning leidde echter tot wijdverbreide ‘protesten’ in wat de Oranje Revolutie ging heten. Die protesten leidden tot nieuwe verkiezingen die vervolgens door Viktor Joesjtsjenko werden gewonnen. De Oranje Revolutie betekende een belangrijke wending van Oekraïne in westelijke richting, ten nadele van nadere integratie in de door Rusland geleide ‘Gemeenschappelijke Economische Ruimte’.