Stuiptrekkingen van het Atlanticisme

Tot de aanhangers van het Atlanticisme, waartoe De Gruyter behoort, is nooit doorgedrongen dat Washington een systeem van vazalschap had ingevoerd als substituut voor het bondgenootschap. Achtereenvolgende regeringen maakten geen geheim van het feit dat zij multilateraal overleg als een valkuil beschouwden, die zij koste wat kost wilden vermijden. Beslissingen zouden voortaan vanuit het centrum stralen en contact met andere hoofdsteden zou voor instructies zijn, niet voor consultatie.

Het idee dat Europese landen onder die omstandigheden ‘opties’ hebben, dat ze voor of tegen de Verenigde Staten kunnen kiezen, is absurd, want vazalschap betekent knechting. De NAVO, die na de opheffing van de Sovjet-Unie niet verdween, maar in handen van neoconservatieve krachten in Washington voor agressieve doelen gebruikt ging worden, werd een kooi voor Europa.

Waarmee loyale Atlanticisten werden geconfronteerd als zij nadachten over wat er gebeurde, mag worden vergeleken een gedwongen bekering tot een religieuze sekte. Hun falen om de ware aard van de Amerikaanse ontwikkelingen na 11 september te begrijpen is begrijpelijk, omdat deze de ineenstorting impliceerden van de politieke wereld die ze sinds hun jeugd hadden gekend. Veel Atlanticisten hebben levenslang de Amerikaanse aanpak van de wereld verdedigd en gerechtvaardigd. Om te accepteren dat waar ze altijd in geloofden niet meer bestaat, betekent het doorhakken van een mentale Gordiaanse knoop, bestaande uit talloze redeneringsstrengen die bedoeld zijn om hoop voor het voortduren van de oude alliantie in leven te houden.

Dat voortduren van hoop wordt in het bijzonder verzorgd door de primaire pr-organisatie van de NAVO, de Atlantic Council, die is verbonden met een web van denktanks, die zorgen voor propagandaverspreiding via ngo’s in heel Europa. Ze zijn zeer gul voor journalisten, die moeten omgaan met een krimpende en onzekere professionele omgeving. De Gruyter heeft aan die propaganda meegewerkt. De Atlantic Council is goed thuis in Orwelliaanse taaltrucs. Om voor de hand liggende redenen moet het de NAVO zelf verkeerd karakteriseren: als een alliantie voor veiligheid in plaats van een systeem van vazalschap voor oorlogvoering. Opgezet voor verdediging tegen wat ooit werd beschouwd als een existentiële dreiging veroorzaakt door de Sovjet-Unie, begon de NAVO zijn militaire macht pas echt in te zetten nadat die dreiging was verdwenen. Dat gebeurde met hun illegale oorlog tegen Servië. Toen die sprong eenmaal was genomen, werd het aangemoedigd om te blijven springen, en zich onder leiding van Washington te richten op ingebeelde wereldwijde bedreigingen.

De NAVO is rampzalig voor het Europese intellectuele leven, aangezien het Europese politici en het denksegment van de bevolking in haar lidstaten veroordeelt om opgesloten te zitten in wat kan worden omschreven als een politieke kleuterschool, waar de realiteit wordt onderwezen in termen van de Manicheïstische verdeling tussen slechteriken en superhelden. Een teneur die men terugvindt in de bovenstaande NRC-column van Caroline de Gruyter.

De NAVO is ook het voornaamste obstakel geweest dat de politieke entiteit van de Europese Unie belette om een belangrijke wereldwijde aanwezigheid te worden om andere redenen dan haar economische invloed. Europa kan vanwege de NAVO geen eigen defensiebeleid hebben, en daarmee is de verzameling van Europese landen ook de mogelijkheid van een eigen buitenlands beleid ontnomen. Zonder een inhoudelijk buitenlands beleid laat Europa niets zien dat we als ‘een gezicht’ naar de wereld zouden kunnen beschouwen. Zonder zo’n gezicht aan de buitenkant, kan de binnenkant niet in het reine komen met zichzelf, met waar het eigenlijk voor staat, en vervangt die met betekenisloze gemeenplaatsen als antwoord op de vraag waarom het eigenlijk in de eerste plaats zou moeten bestaan.

De NAVO heerst vandaag in een domein van beraad waarin de eerstelijns liberale omstandigheden van vlak na de Tweede Wereldoorlog nog steeds worden verondersteld te bestaan. Het is een apolitiek en ahistorisch domein, bepaald door overmoed en misplaatst zelfvertrouwen, waarin krachten die integere praktijken volledig hebben gewijzigd en de positieve aspecten van traditioneel Europees denken teniet hebben gedaan, niet worden erkend. Het is een domein waarin de pathologische toestand van Amerika om een vijand te eisen als bron van eeuwige winst, voordat de Trump-revolutie daar verandering in bracht, niet werd erkend. Het is een domein waarin Amerika’s dodelijke ontwerpen – alweer vóór de Trump-revolutie – verricht voor volledige hegemonische controle over de wereld, niet werden erkend.

Al dit bovenstaande kan helpen met het beantwoorden van vragen die op deze pagina’s al vaak zijn gesteld over de hardnekkigheid van het stupide handelen van Europese lieden met regeringsverantwoordelijkheid, en over de oorzaak van een Europese intellectuele omgeving waarvan in het openbaar de kwaliteit van de discussie geheel is zoekgeraakt. De 11 september aanslagen van 2001 waren onderdeel van een mondiale machtsgreep, die de wereld prepareerde voor de nog grotere mondiale Covid-machtsgreep, die ongeveer zes jaar geleden al begon.