Aanval VS op Iraanse nucleaire faciliteiten was geopolitiek theater

Dit alles betekent dat het een geopolitiek toneelstuk was, afgestemd op het achterliggende scenario: “We reageren, maar zonder escalatie.” Het is allemaal gecontroleerd en symbolisch geweest. Een operatie waarbij beide partijen hun achterban konden bedienen, zonder daadwerkelijke vernietiging of oorlog te riskeren. De acties hebben politiek nut voor beide zijden. Voor de VS en Trump toont het daadkracht en werpt de VS zich op als beschermer van Israël. Het leidt ook de aandacht af van het Oekraïne-conflict en binnenlandse Amerikaanse problematiek. Voor Iran geldt dat het land zich positioneert als slachtoffer van westerse agressie, en het genereert zo internationaal medeleven zonder echt ernstig schade te lijden. Het heeft de politieke ruimte gecreëerd voor de-escalatie binnen het conflict.

De vergeldingsreactie van Iran op de Israëlische aanval van 13 juni jl. heeft vernietigende gevolgen gehad voor Israël. Iran heeft tijdens een van de vele golven van raketaanvallen nieuwe methoden gebruikt om de Israëlische luchtafweersystemen te dwingen elkaar aan te vallen. De luchtverdediging raakte hierdoor uitgeput en er kwamen steeds meer projectielen doorheen. De olieraffinaderij en energiecentrale van Haifa zijn aangevallen. Dit is desastreus, omdat 80% van de import van voedsel en de meeste wapens via Haifa binnenkomen. Israël heeft drie havens, waarvan Eilat al meer dan een jaar buiten gebruik is door de aanvallen van de Houthi’s en de haven in Ashdod te klein is om een alternatief te zijn. De olieraffinaderij in Haifa moest op 16 juni gesloten worden. Dit complex levert bijna 60% van de Israëlische diesel en bijna de helft van de benzine. De hypersonische Fattah-raketten troffen kritieke Israëlische doelen, waaronder het hoofdkwartier van het ministerie van Defensie, en een grote luchtmachtbasis werd aangevallen met F-35- en F-16-gevechtsvliegtuigen. Ook werden commando- en controlecentra van industrieën en spionagecentra aangevallen. Israël heeft een verregaande censuur ingesteld op de publicatie van beelden van de vergeldingsacties, om de schade te verbloemen. Inmiddels hebben maar liefst twintig aanvalsgolven plaatsgevonden via de Iraanse operatie True Promise 3. In de laatste ronde van de raketaanvallen zijn zowel vaste als vloeibare brandstof bevattende ballistische raketten gebruikt. Ook is een zogenaamde multi-warhead-raket gebruikt, die geen directe treffer nodig heeft, maar alleen de juiste hoogte; op 2 tot 5 km boven het doel vindt een ontploffing plaats, waarbij het flinters staal regent over een oppervlakte van 500 tot 800 meter. Het gevolg is dat gevels openscheuren, auto’s ontbranden en de infrastructuren ernstige schade ondervinden. Het doel hiervan is ontwrichting; traumacentra raken overbelast, de noodbandbreedte wordt overspoeld en commando- en controlesystemen worden vertraagd. De mythe van ‘Israëlische onoverwinnelijkheid’ is definitief ontkracht.

Voordat de VS en Israël de nucleaire faciliteiten van Iran onder vuur namen, was Iran allang lid van het Nucleair Non-Proliferatieverdrag (NPT). De IAEA is belast met de naleving hiervan, en weet tot op de milligram hoeveel verrijkt uranium Iran heeft geproduceerd en waar dit ligt opgeslagen. Westerse inlichtingendiensten en de IAEA bevestigen niet alleen dat Iran geen kernwapens had, ze bevestigen ook dat er niet eens een kernwapenprogramma was. Het doel van het NPT is om de verspreiding van kernwapens en wapentechnologie te voorkomen, en samenwerking bij vreedzaam gebruik van kernenergie te bevorderen. Dit is de reden waarom ook niet-nucleaire landen zich bij dit verdrag hebben aangesloten. Kort voor de Amerikaanse aanval op Fordow heeft Iran al zijn verrijkte uranium verplaatst en nu weet de IAEA niet meer waar dit zich bevindt. Iran zou het NPT kunnen gaan verlaten, waardoor hun nucleaire programma ondergronds kan gaan. Dit kan van Iran een ‘latente kernwapenstaat’ maken, zelfs wanneer het afziet van het hebben van kernwapens.

Op 24 juni 2025 lanceerde Donald Trump een staakt-het-vurenvoorstel tussen Israël en Iran. Israël stemde direct in, terwijl Iran alleen onder voorwaarden bereid was te stoppen, mits Israël zijn aanvallen staakte. Binnen enkele uren volgden wederzijdse beschuldigingen van schendingen. Trump, die de bemiddeling via Qatar leidde, riep Israël publiekelijk op om terughoudendheid te tonen en verdere escalatie te voorkomen. Deze diplomatie leek succesvol, maar het gebrek aan wederzijds vertrouwen en de oplopende spanningen laten zien dat het bestand momenteel nog erg broos is.