Ralf Dekker
De wetgevende activiteit staat nu even wat minder in de publieke belangstelling. Het is gebruik om in een periode waarin het kabinet demissionair is de wetgeving op een relatief laag pitje te houden. ‘Controversiële’ onderwerpen worden doorgeschoven naar het moment waarop er weer een missionaire regering zit.
Op zichzelf is dat een goede gewoonte. Onderwerpen die na moeizame coalitie-onderhandelingen in een soort ‘pakket-deal’ zijn vastgesteld kunnen als los onderwerp vaak niet op een Kamermeerderheid rekenen. Om deze zaken tijdens een demissionaire periode – waar de coalitie-afspraken in wezen niet meer gelden – tijdelijk buiten parlementaire besluitvorming te houden is niet onlogisch.
Bijna alle onderwerpen waarover consensus bestaat bij een brede parlementaire meerderheid gaan echter gewoon door, evenals de onderwerpen die naar de mening van de politiek spoedeisend zijn en geen uitstel kunnen verdragen. In de praktijk gaan de meeste ontwikkelingen dus gewoon door. Ook de onderwerpen die de burgerlijke vrijheden verder beperken. Want daarover bestaat vaak brede overeenstemming.
Ondermijning
Zoals het onderwerp ‘ondermijning’. Al langere tijd wordt door de meerderheid van de politiek gehamerd op de grote gevaren van ‘ondermijning’: activiteiten die de democratische rechtsstaat, de sociale cohesie of de openbare orde en veiligheid bedreigen door het gebruik van illegale of onwenselijke middelen.
In april van dit jaar heeft de Tweede Kamer de wet Wtmo aangenomen, ‘Wet transparantie en tegengaan ondermijning door maatschappelijke organisaties’. Deze wet schrijft onder andere voor dat stichtingen, verenigingen of kerkgenootschappen donaties van meer dan € 15.000 moeten melden en hun financiële gegevens moeten deponeren bij het handelsregister. Bovendien geeft de Wtmo het Openbaar Ministerie de bevoegdheid om bij de rechter een stakingsbevel of zelfs een verbod te vorderen als de betreffende organisatie de democratische rechtsstaat ondermijnt. Uiteraard moet het OM concrete bewijzen leveren, zoals financiële gegevens van dubieuze donaties. Maar ook inlichtingen van de AIVD die aantonen dat een organisatie ondermijnend handelt kunnen afdoende zijn voor een rechterlijk verbod.
Al enkele jaren geleden werd een initiatiefvoorstel ‘Verbod Ondermijnende Organisaties’ in de Tweede Kamer aangenomen van de leden Boswijk (CDA), Van Eijk (VVD) en Diederik van Dijk (SGP). Deze parlementariërs vinden de Wtmo-wet niet snel en niet ver genoeg gaan. In hun voorstel is de gang naar de rechter niet eens meer nodig en wordt het oordeel aan de minister gelaten. De tekst van dit wetsvoorstel luidt zelfs: ‘De Minister voor Rechtsbescherming kan een rechtspersoon of organisatie verbieden indien die organisatie een cultuur van wetteloosheid creëert, bevordert of in stand houdt.’ Volgens de indieners ‘leidt dit sneller tot een strafrechtelijk handhaafbaar verbod’.
En het waren niet een paar onbesuisde parlementariërs van extreme partijen die aan dit wetsontwerp gewerkt hadden, maar politici die in de meeste media beschouwd worden als ‘het verstandige midden’. Door hen werd voorgesteld om de minister van Rechtsbescherming de ongehoorde macht te geven om per decreet, met een pennenstreek, organisaties te verbieden, zonder dat een onafhankelijke rechter daarover oordeelt. Dit wetsvoorstel stamt nog uit 2020 en was vooral gericht tegen ‘OMG’s’, Outlaw Motorcycle Gangs. De definitie van ‘ondermijnende organisaties’ is daarbij zó vaag dat vrijwel elke groep getroffen kan worden. Door criminele activiteiten op te voeren als ideologisch gedreven ondermijning, schept deze wet een verhaallijn waarin afwijkende opvattingen strafrechtelijk verdacht worden gemaakt. Hoewel politieke partijen en kerkgenootschappen worden uitgesloten blijft het risico reëel dat andere groepen en bewegingen worden gemuilkorfd.
Geen meerderheid
Het wetsvoorstel haalde twee weken geleden in de Eerste Kamer geen meerderheid. Vooral omdat vanuit de linkerzijde de aanvankelijke steun werd ingetrokken. Waarschijnlijk omdat ook organisaties als de extreme klimaatactivistische Extinction Rebellion door deze wet kunnen worden getroffen. In de te verwachten nieuwe politieke constellatie met een sterk vergroot CDA en groei van ‘rechtse partijen’ die voorstander zijn van kordaat overheidsoptreden, zijn de kansen van dit wetsvoorstel in de toekomst nog niet verkeken.
Gezien de recente ervaring in binnen- en buitenland met rechtspraak over ‘opiniedelicten’ staat het te bezien of het oordeel van de onafhankelijke rechter bij de Wtmo een wezenlijk betere waarborg biedt tegen willekeur dan de nu verworpen initiatiefwet. De definitieve goedkeuring van de Eerste Kamer voor de Wtmo staat nog vóór het zomerreces gepland.
Wat vertel ik mijn medemens?
- In de praktijk gaan tijdens een demissionaire periode de onderwerpen die de burgerlijke vrijheden verder beperken gewoon door.
- De wet Wtmo geeft het Openbaar Ministerie de bevoegdheid om zelfs een verbod te vorderen als inlichtingen van de AIVD aantonen dat een organisatie ondermijnend handelt.
– einde artikel –
Je las een Premium artikel uit Gezond Verstand
Volg ons op social media
Kijk en beluister Gezond Verstand via
Gerelateerde berichten
