Jos Thommassen
Een van de wapens die door de EU gebruikt worden bij dit verzet is ‘lawfare’. Dit is een samentrekking van ‘law’ (wet) en ‘warfare’ (oorlogsvoering). Het verwijst naar het strategische gebruik van juridische middelen als wapen om politieke, militaire of economische doelen te bereiken, zoals het uitschakelen van politici die – gesteund door een groot deel van de bevolking – met succes ten strijde trekken tegen de zittende macht.
In een mist van multi-interpretabele wetgeving kunnen deze politici door middel van corrupte rechtspraak worden veroordeeld en uitgeschakeld, zonder gebruik van fysiek geweld.
Schijnbare paradox
In Nederland brengt de Wet op de politieke partijen (Wpp), die naar verwachting in 2026 in werking treedt, het verbod op politieke partijen een stuk dichterbij.
Op dit moment kan de rechter een politieke partij alleen verbieden wanneer deze handelt in strijd met de openbare orde. De nieuwe wet maakt het mogelijk dat een partij verboden kan worden wanneer deze de democratische rechtsstaat wil ondermijnen of afschaffen. Hiervan is sprake wanneer een partij de onafhankelijkheid van de rechtspraak ongedaan wil maken, of verkiezingen frustreert.
Hoewel het partijverbod slechts één aspect is van de Wpp, is het wel het meest besproken deel van de voorgestelde wetgeving. Het conceptwetsvoorstel verplicht de Hoge Raad om, op verzoek van de procureur-generaal, partijen die een ernstige bedreiging vormen voor de democratische rechtsstaat te verbieden.
De regering wil voorkomen dat politieke partijen de democratische rechtsstaat kunnen ondermijnen door misbruik te maken van het democratische proces. In de toelichting noemen de ontwerpers van deze wet dit ‘de democratische paradox’.
Er is echter geen sprake van een paradox. Een echte paradox is een schijnbare tegenstelling, die met mensenverstand nauwelijks te bevatten is. Twee tegenstrijdige dingen lijken tegelijkertijd waar te zijn, maar kunnen niet samen bestaan. Door de paradox te herkennen en te benoemen, hoeven we geen moeite meer te doen om hem te begrijpen.
De klassieker onder de paradoxen is de Kretenzer-paradox, van de Griekse filosoof Epimenides, die zelf een Kretenzer was. Hij zei: “Alle Kretenzers zijn leugenaars”.
Deze paradox verwijst terug naar zichzelf, een principe dat we recursie noemen, in een eindeloze lus. Hierdoor ontstaat een onoplosbare tegenstrijdigheid die het menselijke verstand te boven gaat. Door de herkenning van de paradox leggen we ons erbij neer, glimlachen erom en gaan over tot de orde van de dag. Een paradox is acceptabel, ondanks het feit dat we hem niet helemaal begrijpen.
Er kan echter verwarring optreden indien we niet met een schijnbare tegenstelling te maken hebben, maar met een schijnbare paradox, zoals bij de Wpp. Deze verschuilt zich achter het alibi van de ware paradox, zodat argwaan en verzet gemakkelijk kunnen worden weggewuifd. Een van de bekendste voorbeelden van zo’n schijn-paradox is het bombarderen en volledig vernietigen van Vietnamese dorpen met het doel deze te beschermen tegen inname door de vijand.
Heden ten dage is het uitsluiten van presidentskandidaten of politieke partijen ter wille van het in stand houden van de democratie wel degelijk ook een schijnbare paradox, oftewel een werkelijke, onnodige tegenstrijdigheid, die bestreden kan worden. De door het wetsartikel Wpp aangeduide democratische paradox berust op een misvatting, of opzettelijke misleiding. In het beroemde boek 1984 van George Orwell wordt het principe van de schijnbare paradox uitgedrukt in de vergelijkingen ‘oorlog is vrede’ en ‘slavernij is vrijheid’.
In de satirische roman Catch-22 (1961) van de Amerikaanse auteur Joseph Heller wordt het mysterie van de ware paradox verder uitgewerkt. Het verhaal speelt zich af tijdens de Tweede Wereldoorlog op het eiland Pianosa in de Middellandse Zee, waar de Amerikaanse luchtmacht een basis heeft. De hoofdpersoon is kapitein John Yossarian, een bombardier die wanhopig probeert te ontsnappen aan de eindeloze en gevaarlijke gevechtsmissies.
De Catch-22-valkuil is de som van paradoxale regels waarbij het onmogelijk lijkt om als piloot gevechtsmissies te vermijden. Indien je aangeeft dat je de missies gevaarlijk acht, bewijst dit noodzakelijkerwijs de aanwezigheid van een geestelijke gezondheid die vervolgens een voorwaarde is voor het uitvoeren van diezelfde missies.
Tegenwoordig wordt de term Catch-22 algemeen gebruikt om situaties te beschrijven waarin iemand gevangen zit door tegenstrijdige regels of voorwaarden, wat leidt tot het onoplosbare dilemma van een ware paradox. Deze paradoxale toestand wordt in de sociale psychologie ‘double bind’ genoemd: een situatie waarin iemand in een onmogelijke positie wordt geplaatst, vaak door tegenstrijdige boodschappen die niet te combineren zijn zonder psychologische of praktische schade. Een voorbeeld hiervan zou kunnen zijn wanneer iemand de tegenstrijdige opdracht krijgt: ‘wees spontaan’.
Lawfare
Zoals de paradox een kunstwerk is dat de begrensde menselijke cognitie vertegenwoordigt, lijkt de schijnbare paradox een retorisch masker voor macht. Door wetgeving en strafrecht te koppelen aan het ongrijpbare principe van de paradox, ontstaat een cocktail die de geest vertroebelt, waardoor juridische onrechtvaardigheden onopgemerkt kunnen blijven achter het masker van lawfare.
In Frankrijk werd onlangs Marine Le Pen veroordeeld wegens vermeende verduistering van EU-gelden tussen 2004 en 2016. Volgens de rechtbank zou haar partij Rassemblement National (RN) € 4,5 miljoen, bedoeld voor assistenten in het Europees Parlement, hebben gebruikt voor partijwerk in Frankrijk. Naast vier jaar cel, waarvan twee jaar voorwaardelijk, en een boete van € 100.000 werd Le Pen voor de komende jaren politiek volledig uitgeschakeld door een verkiezingsverbod: Le Pen mag vijf jaar lang geen kandidaat zijn, waardoor ze in 2027 niet mee kan doen aan de presidentsverkiezingen, terwijl ze de populairste politica van Frankrijk is en RN de grootste partij in het Franse parlement.
Donald Trump noemde de uitspraak een ‘heksenjacht’ en vergeleek het met zijn eigen juridische uitdagingen.
Publieke opiniepeilingen geven echter aan dat een meerderheid van de Franse burgers de beslissing van de rechtbank steunt, terwijl sommige loyale RN-stemmers afstand nemen van de partij en benadrukken dat niemand boven de wet staat. Lawfare verspreidt kennelijk een geur van rechtvaardigheid, waardoor het een zeer effectief wapen is van de elite.
In Roemenië werd presidentskandidaat Călin Georgescu definitief uitgesloten van de nationale verkiezingen die daar in mei zullen plaatsvinden. Het Hooggerechtshof deed deze uitspraak nadat de pro-Russische kandidaat in beroep was gegaan tegen de ban die het Centraal Electoraal Bureau eerder tegen hem had uitgesproken.
Met ruim 40% van de stemmen was Georgescu in november 2024 de populairste kandidaat in de eerste ronde van de verkiezingen. De uitslag van die ronde werd evenwel in december ongeldig verklaard door het Roemeense Grondwettelijk Hof, omdat er volgens de Roemeense inlichtingendiensten onregelmatigheden gevonden zouden zijn in zijn campagne, die volgens deze diensten mogelijk door Rusland gecoördineerd werd. Nu het Hooggerechtshof zijn uitsluiting definitief heeft bekrachtigd, kan de ban niet meer worden aangevochten.
Indien hij aan de macht was gekomen had dit grote gevolgen kunnen hebben voor de westerse steun aan Oekraïne. Georgescu is pro-Russisch en tegen de oorlog. Daarbij speelt de Roemeense Haven van Constanța een belangrijke rol bij de export van Oekraïens graan, terwijl de NAVO de beschikking heeft over de luchtmachtbasis Mihail Kogălniceanu, een strategisch zeer belangrijke luchtmachtbasis aan de Zwarte Zee. Een meer nationalistisch gerichte koers van Roemenië zou de macht van de EU en de NAVO ernstig hebben geschaad.
De Duitse binnenlandse veiligheidsdienst heeft de AfD sinds kort landelijk geclassificeerd als een ‘verdacht extremistisch object’. Deze classificatie maakt het mogelijk om de partijleden te observeren, hun telefoons af te tappen en te surveilleren. Bovendien gaan er stemmen op binnen het politieke establishment om te onderzoeken of de AfD verboden kan worden.
Inmiddels hebben in Nederland bijna alle leden van FVD in het beklaagdenbankje moeten verschijnen en lijkt het niet uitgesloten dat de Wet op de politieke partijen als een maatpak gesneden wordt om deze partij volgend jaar wettelijk te kunnen verbieden. De aanslagen op partijleider Baudet worden afgedaan als incidenten, waarbij de daders ervan afkomen met lichte schijnstraffen. Ook dit zijn geen schijnbare tegenstrijdigheden, maar schijnbare paradoxen.
Ook de woke-agenda leunt op de schijnbare paradox. Het streven naar gelijkheid is gebaseerd op het idee van non-discriminatie; niemand mag benadeeld of bevoordeeld worden op basis van eigenschappen die buiten hun controle liggen. Quota, gebaseerd op het streven naar diversiteit, sturen selectieprocessen aan op basis van discriminatie om discriminatie te voorkomen. Maar ook deze schijnbare paradox kent niet de ongrijpbare pure schoonheid van de ware paradox en is met één enkele eenvoudige ingreep op te lossen: stoppen met die diversiteit-onzin.
Wat vertel ik mijn medemens?
- Lawfare verwijst naar het strategische gebruik van juridische middelen als wapen om politieke, militaire of economische doelen te bereiken. Zo kunnen politici door middel van corrupte rechtspraak worden veroordeeld en uitgeschakeld, zonder gebruik van fysiek geweld.
- In Nederland brengt de Wet op de politieke partijen (Wpp) het verbod op politieke partijen een stuk dichterbij.
– einde artikel –
Je las een Premium artikel uit Gezond Verstand
Volg ons op social media
Kijk en beluister Gezond Verstand via
Gerelateerde berichten
