Toenemend gebrek aan ketendenken bij overheden

Ketendenken
Vanuit het overheidsstandpunt bezien, begint ketendenken met de signalering dat de samenleving kampt met een ongewenst verschijnsel, bijvoorbeeld dat leerlingen ondermaats presteren in begrijpend lezen, te weinig vrouwen leidinggevende posities innemen of, toe maar, dat klimaatopwarming leidt tot een onleefbare planeet. Het verschijnsel kan een waarneembare realiteit weerspiegelen of volledig uit de duim zijn gezogen. Wanneer op de hoogste regeringsniveaus voldoende overeenstemming bestaat dat het verschijnsel bestreden dient te worden, wordt door ambtenaren of ingehuurde consultants naar de oorzaak gezocht. De derde stap bestaat uit het bedenken van een remedie resulterend in door de overheid verordonneerde en georkestreerde maatregelen. Dit proces is te vergelijken met een drietrapsraket, waarbij in elk van de drie trappen vergissingen kunnen worden gemaakt. Als de onderdelen van de raket slecht op elkaar aansluiten en niet zijn afgesteld op de heersende zwaartekracht in de vele andere delen van de complexe werkelijkheid, ontploft de raket recht in het gezicht van de samenleving.

Een flagrant voorbeeld is de miljarden verslindende energietransitie die gebaseerd is op de verzonnen oorzaak van klimaatverandering – de mens zou debet zijn aan dit verschijnsel door het verstoken van gas, olie en steenkool. De remedie is overstappen op elektriciteit geproduceerd door zonne- en windenergie, het verstoken van houtsnippers, waterkracht en de fabricage van accu’s voor elektriciteitsopslag. Maar stroom wordt merendeels getransporteerd voor direct gebruik en de energietransitie vergt derhalve een kolossale uitbreiding van het stroomnet. Die is er bij gebrek aan ketenvaardigheid van technocratische ambtenaren grotendeels bij ingeschoten. Ter vergelijking: in de jaren zestig werden, gestimuleerd door de overheid ter bevordering van de volksgezondheid en hygiëne, veel woningen voorzien van douche en toilet. Wanneer toenmalige bewindvoerders het ketendenken niet machtig waren geweest, was het niet bij hen opgekomen dat parallel aan de verbouwing, de woningen op het rioolnetwerk dienden te worden aangesloten.

Woningbezitters die zich hebben laten overhalen een (hybride) warmtepomp aan te schaffen, al dan niet gelokt door overheidssubsidie, klagen over gebrek aan onderhoud. De oorzaak is navrant: het opleiden van onderhoudsmonteurs viel buiten het ketendenken van politici en ambtenaren. De fabricage van accu’s, die honderden kilo’s wegen, voor elektrische voertuigen vergt grote hoeveelheden kobalt, koper, lithium en nikkel, en andere metalen. De mijnbouw vervuilt het milieu, de winning van metalen uit erts kost enorme hoeveelheden CO₂-uitstotende energie en vindt veelal plaats in landen met mensonterende arbeidsomstandigheden en afwezigheid van bescherming van arbeiders. Om de CO₂-uitstoot terug te dringen worden aan bedrijven hoge heffingen opgelegd voor elke ton die zij de lucht inblazen. Deze heffingen werken door in consumentenprijzen. Fabrieken beconcurreren elkaar en zij, die gevestigd zijn in landen waar politici beseffen dat het beperken van de CO₂-uitstoot om het klimaat te redden je reinste flauwekul is, zijn in het voordeel. Bedrijven zullen verhuizen naar deze landen of gaan failliet.

Schadelijke effecten
De maatregelen om het ene doel te bereiken pakken vaak negatief uit voor één of meerdere andere doelen. Zo hebben de maatregelen om de gezondheid van de complete wereldbevolking te beschermen tegen Covid-19, waarvan van begin af aan duidelijk was dat het een neppandemie betrof, geleid tot ontwrichting. Door het mRNA-gif, waarmee het merendeel van de wereldbevolking werd ingespoten, werd geen pandemie bestreden maar wel de gezondheid van velen ingrijpend aangetast. Daarnaast veroorzaakten de maatregelen, vooral de lockdowns, een schrikbarende toename van honger en armoede doordat de allerarmsten in ontwikkelingslanden hun inkomstenbronnen zagen opdrogen.

Maatregelen krijgen soms absurdistische trekjes. Gemeenten, vooral zij die zich politiek rood en qua milieu groen noemen, willen dat hun inwoners minder CO₂ uitstoten. Om het vervoer per trein, tram, bus of (elektrische) fiets te bevorderen, verminderen zij het aantal parkeerplaatsen en verhogen ze de parkeertarieven zodanig dat één dag parkeren één dagloon kost. Het aantal internetaankopen stijgt hierdoor, maar de CO₂-uitstotende bezorgbusjes mogen dan weer niet de binnensteden inrijden. Om de biodiversiteit te beschermen, treffen politici van wie het ketendenken zwak ontwikkeld is, fnuikende maatregelen om stikstofuitstoot te beperken. Boeren worden gedwongen minder voedsel te produceren, waardoor hun bestaanszekerheid wordt aangetast evenals de voedselzekerheid van de bevolking.

Verontrustend is dat het toenemende gebrek aan ketendenken gepaard gaat met het streven naar een sterke overheid, vooral gepropageerd door rood/groene politici. Daardoor neemt het aantal technocratische ambtenaren schrikbarend toe en in hun kielzog het gebrek aan ketendenken. De contouren van de gevolgen hiervan tekenen zich sinds een vijftal jaren inktzwart af. Maatregelen worden steeds knellender en draconischer. Het is voor waakzame burgers helder dat politici en technocratische ambtenaren bezig zijn een imaginaire werkelijkheid te besturen en dat roept veel weerstand op. Wanneer maatregelen catastrofale dimensies aannemen, wordt de doofpot uit het magazijn gehaald of het tapijt waaronder de misbaksels worden geveegd. Wie hiervan het laakbare aan de kaak stelt wordt hardhandig de mond gesnoerd. De denkstap dat hierdoor het vertrouwen in bewindvoerders snel afbladdert en burgers zich uiteindelijk tegen hen zullen keren, wordt klaarblijkelijk niet gezet.