Eric Lopes Cardozo
Het conflict met betrekking tot de status van Taiwan dateert van 1949. Nadat de Chinese Nationalistische Partij, of Kwomintang (KMT), de burgeroorlog verloor van Mao’s Communistische Partij, trokken de partijleden en bijbehorend leger zich terug op Taiwan. In de afgelopen 75 jaar heeft Taiwan zich onder regie en met bescherming van de Verenigde Staten ontwikkeld tot een democratisch georganiseerde samenleving en heeft het grote economische zelfstandigheid verkregen. Dit laatste is vooral gebaseerd op een leidende rol op het gebied van halfgeleiders, waarvan het 60% van de wereldproductie vervaardigt, en computerchips t.b.v. op AI gebaseerde toepassingen – 90% van de wereldproductie. China heeft zich in dezelfde tijd opgewerkt tot een dominerende economische en militaire grootmacht.
Door de meeste landen wordt Taiwan formeel niet erkend als soevereine staat. Ook Nederland erkent Taiwan niet als zodanig, maar onderhoudt wel diplomatieke en handelsbetrekkingen.
In de VN werd China tot 1971 vertegenwoordigd door Taiwan – dat formeel nog steeds Republic of China (ROC) heet. Daarna verloor het zijn zetel aan China, oftewel: de People’s Republic (Volksrepubliek) of China (PRC). Dit gebeurde naar aanleiding van het normaliseren van de betrekkingen tussen de Verenigde Staten en China. Centraal in het conflict staat het zogenaamde Eén-Chinabeleid. Het Eén-Chinabeleid rust op de zowel door de Volksrepubliek China als de Republiek China gedeelde notie dat er maar één China kan zijn in de wereld. Ze beschouwen elkaar als afvallige provincies en niet als twee aparte staten. In de huidige situatie wordt de Volksrepubliek China (PRC) door de meeste landen, waaronder ook Nederland en de Verenigde Staten, gezien als de legitieme regering van China.
Periodiek laait het conflict tussen de partijen op. Meest recent was dat op 10 oktober jl., toen de nieuw gekozen Taiwanese president Lai Ching-te (DPP) in een toespraak benadrukte dat Taiwan vastberaden is haar nationale soevereiniteit te verdedigen en annexatie tegen te gaan. Ook verwierp hij de aanname dat China het recht heeft om Taiwan te vertegenwoordigen. China reageerde zowel verbaal als militair. Het beschuldigde Lai Ching-te van het bevorderen van separatisme en het aansturen op een confrontatie. Binnen een week na Lai’s toespraak werd Taiwan 24 uur lang militair ingesloten. Dit is een terugkerend patroon. Vanuit Taiwan, of een derde partij, wordt telkens weer olie op het vuur gegooid, en China komt vervolgens met een reactie. Tussen de jaren zeventig en negentig heeft ook Nederland hiermee te maken gehad middels de zogenaamde duikbootaffaire, waarbij een handelsvergunning werd afgegeven voor het leveren van duikboten aan Taiwan.
Politieke stromingen binnen Taiwan
De grootste politieke partijen in Taiwan, de Democratische Progressieve Partij (DPP) met 40% en Kwomintang (KMT) met 33%, hebben totaal verschillende visies op de positie van Taiwan. De KMT stuurt aan op betere betrekkingen met China, met als doel de instandhouding van de status quo. Formeel heeft het echter de aanspraken op het Chinese vasteland nog steeds niet losgelaten.
De politieke koers van de DPP is gericht op onafhankelijkheid. Hun politieke toespraken en het zoeken van steun bij andere landen lijken dat te bevestigen. Zo nam Taiwan deel aan conferenties als de Forum 2000-Conferentie in Tsjechië. Ook doet men pogingen om weer in de VN een zetel te krijgen. Hiertoe werd in Taipei een speciale driedaagse bijeenkomst gehouden, waarvoor door parlementsleden uit 24 landen een plan van aanpak werd gepresenteerd. Onder deze parlementsleden bevonden zich ook Tom van der Lee en Kati Piri van GroenLinks-PvdA en Jan Paternotte van D66. Wie iets verder onder de motorkap kijkt, kan tot de conclusie komen dat de DPP eveneens de status quo in stand wil (of moet) houden; in plaats van toenadering te zoeken kiest men ervoor om politieke belemmeringen op te werpen.
Met name het jongere deel van de Taiwanese bevolking is niet te spreken over de tweeslachtige houding. Beide partijen hebben in de afgelopen 75 jaar nooit formele stappen gezet naar een onafhankelijk Taiwan (DPP) of het heroveren van het Chinese vasteland (KMT). Er zijn geen procedures gestart om te komen tot een formele Taiwanese Republiek. Men heeft niets gedaan om claims op Chinees grondgebied te beëindigen. Zo bevatten Taiwanese paspoorten de naam Taiwan alleen in het Engels. In de ‘eigen’ taal wordt in plaats van Taiwan nog steeds de formele naam ‘Republic of China’ vermeld. De DPP-regering is niet verder gekomen dan het veranderen van de inhoud van lesprogramma’s op scholen ter promotie van een eigen Taiwanese identiteit en het veranderen van de namen van ministeries. Het heeft er alle schijn van dat de verdeeldheid in stand moet worden gehouden ten gunste van geldelijk en politiek gewin, inclusief dat van de Verenigde Staten. De bevolking heeft vooral behoefte aan een normaal bestaan, zonder de voortdurende dreiging van oorlog.
Politieke visie Volksrepubliek China
Met het sterker worden van haar eigen positie is duidelijk dat Beijing zal volharden in het beleid om Taiwan weer in te lijven, met het wanneer en hoe als enig overgebleven vraag. Vanuit China streeft men ernaar om dit vóór het jaar 2049 – rond het honderdjarig bestaan van de Volksrepubliek China – te doen plaatsvinden. Dit past in het National Rejuvenation Program (de Grote Chinese Wederopstanding). Dit programma fungeert als routekaart en kompas voor met name economisch en buitenlands beleid. Het is erop gericht om de Volksrepubliek China te verheffen tot een leidende economische en politieke macht in de wereld. De hereniging met, of annexatie van, Taiwan – en andere gebieden die als ‘eigenzinnig’ of ‘verloren’ worden beschouwd – is een noodzakelijke stap richting het verwezenlijken van de doelstellingen van dit programma. Afhankelijk van de mate van verschuiving in de machtspositie van de Verenigde Staten, of hun pogingen om de machtspositie van China te ondermijnen, wordt rekening gehouden met een versnelde annexatie per 2030.
Politieke visie Verenigde Staten
Zoals veel landen heeft de VS in de praktijk een niet-eenduidige houding ten aanzien van Taiwan. Washington onderschrijft aan de ene kant het Eén-Chinabeleid. Men erkent dat de Taiwanese samenleving een Chinese cultuur is, maar ziet China (PRC) niet als de legitieme regering van Taiwan. Taiwan wordt niet erkend als soevereine staat, maar wel als onafhankelijk democratisch gebied. Duidelijk is dat de Verenigde Staten vanwege de behoefte aan computerchips en halfgeleiders hier een groot economisch belang bij hebben.
Wel lijkt de koers van de Verenigde Staten te verschuiven. Het bezoek in 2022 van de toenmalige voorzitter van het Congres, Nancy Pelosi, aan Taiwan was een eerste diplomatieke daad van belang. De VS steunde dit bezoek niet, maar veroordeelde het ook niet. Door de Biden-regering is Taiwan recentelijk ook voorzien van modern Amerikaans wapentuig. Dit betreft zogenaamde High Mobility Artillery Rocket Systems (HIMARS). Het HIMARS-systeem kan diverse soorten munitie afvuren, evenals het eveneens aangeschafte Army Tactical Missiles System (ATACMS). Deze wapens hebben een bereik van 300 km, waarmee ook het Chinese vasteland kan worden bereikt. Dit ter afschrikking van een potentiële Chinese aanval.
Deze trend had zich al ingezet tijdens de eerste termijn van Donald Trump, waarbij meer moest worden betaald voor militaire steun, en de productie van computerchips naar de VS moest worden verplaatst. Dit laatste is ook daadwerkelijk in gang gezet, naar onder meer een fabriek in Arizona. De export vanuit Taiwan naar China is met meer dan 50% nog steeds hoog, maar neemt gestaag af. De gekozen koers lijkt dus gericht op het militair versterken van Taiwan, maar ook het minder afhankelijk worden van Taiwan. Taiwan lijkt hiermee speelbal te zijn geworden in een machtsspel en handelsoorlog van China en de VS.
Vanuit de Amerikaanse defensie lijkt men zich er inmiddels bewust van te zijn dat een defensieve tactiek niet meer zal leiden tot behoud van controle van de wateren rond China. Het gevolg hiervan is dat de VS een offensieve tactiek zal moeten gaan voeren en dat behelst het brengen van een eventuele oorlog naar het Chinese vasteland. Duidelijk is echter dat de Amerikaanse marine daar thans geen mogelijkheden toe heeft.
– einde artikel –
Je las een Premium artikel uit Gezond Verstand
Volg ons op social media
Kijk en beluister Gezond Verstand via
Gerelateerde berichten
