De strategie van Sahra Wagenknecht binnen de Duitse macht

Stroomversnelling door Trump overwinning
De verkiezingsoverwinning van Donald Trump heeft een en ander in een stroomversnelling gebracht met het ontslag door Olaf Scholz van minister van Financiën Christian Lindner, wiens aanpak de regerende coalitie tussen de SPD en de Groenen in gevaar dreigde te brengen. Het uiteenvallen van de ‘stoplichtregering’ coalitie bracht Friedrich Merz er meteen toe om binnen een week een votum van wantrouwen te eisen, waarmee de weg kan worden geëffend voor verkiezingen in de tweede helft van januari.

 Angst voor de AfD
Friedrich Merz is verre van populair bij de kiezers, vanwege zijn autoritaire houding en zijn achtergrond als kopstuk van de investeringsreus BlackRock. Hij heeft de ambitie om koste wat kost bondskanselier te worden. Hoewel Wagenknecht deels dezelfde standpunten aanhangt als de AfD, heeft zij verklaard niet met de AfD te willen samenwerken. De AfD wordt over het algemeen middels verregaande propaganda weggezet als uiterst verdacht, en Wagenknecht volgt daarmee het voorbeeld van alle overige gevestigde Duitse partijen.

Bij de drie deelstaatverkiezingen in het oosten van Duitsland in september leek het soms alsof het om landelijke verkiezingen ging, die de toekomst van politiek Duitsland zouden moeten gaan bepalen.

Het was opmerkelijk hoe Wagenknecht meteen al een uitgebreid podium werd geboden. Terwijl de AfD nergens welkom was, werd zij bij elke talkshow uitgenodigd, waarbij haar geen kritische vragen werden gesteld. Friedrich Merz had al snel in de gaten dat hij haar nodig heeft als mogelijke nieuwe coalitiepartner. Het feit dat Wagenknecht een communiste is, deert Merz kennelijk niet. Hij weigert samenwerking met de ‘rechtse’ AfD, maar wil wel samenwerken met een ‘extreem-linkse’ partij. De angst voor de AfD is in Duitsland kennelijk over de hele politieke linie erg groot.

Reeds op de dag volgend op de eerste verkiezingsdag werd Wagenknecht door zowel een CDU- als een SPD-politicus in een talkshow zwaar geschoffeerd, kennelijk om haar duidelijk te maken dat ze wel ‘mee mag praten’ maar dat het niet de bedoeling is dat ze haar stempel op de komende verkennende en coalitiegesprekken gaat drukken. De onderhandelingen tussen CDU, SPD en BSW zijn thans – ongeveer twee maanden na de uitslag in Thüringen – afgebroken, wat een eerste teken lijkt te zijn dat Wagenknecht niet bereid is om naar de pijpen van Merz te dansen.

De AfD wordt bij dit alles geheel buitenspel gezet, maar kan als democratische partij met 30% van de kiezers achter zich niet blijvend worden genegeerd. Weidel beweert stellig dat de CDU zichzelf met het handhaven van hun ‘firewall’ rondom de AfD vooral schade toebrengt, temeer omdat het voortdurend rechtse beloftes doet naar de kiezer, maar samenwerkt met linkse partijen. Weidel wil het echter liever niet hebben over termen als ‘rechts’ en ‘links’ en noemt de AfD ‘verstandig conservatief’.

Coalitie vormen gaat moeizaam
In Thüringen zijn AfD en BSW de enige partijen die van mening zijn dat er onderhandeld moet worden om het Oekraïneconflict te stoppen, dat geen verdere wapenleveranties naar Oekraïne en Israël meer mogen plaatsvinden, en dat er met Rusland over nieuwe gasleveringen gepraat moet worden. De koers van de regering om te streven naar volledig groene stroom zal volgens Weidel de doodsteek voor Duitsland betekenen en derhalve wil zij dat hier heel snel van afgestapt wordt. Het Russische gas stroomt weliswaar in grote hoeveelheden door Duitsland, maar met als bestemming Oostenrijk, en niet bedoeld voor gebruik in Duitsland zelf.

De onderhandelingen in Brandenburg tussen SPD en BSW duren nog voort en lijken redelijk goed te verlopen, maar mededelingen hieromtrent zijn schaars. Hoogstwaarschijnlijk zingt de SPD hier een toontje lager, gezien de snel afnemende populariteit van deze partij.

Rest de derde deelstaat Saksen. Ook hier kunnen de CDU, SPD en BSW een coalitie vormen, maar is er vooralsnog geen duidelijkheid. In het hele oosten van Duitsland zijn de regeringspartijen de grote verliezers. Dat is voor Merz een groot probleem. Hij wilde vóór de verkiezingen met de landelijke regering op bepaalde gebieden samenwerken, om volgens eigen zeggen partij-overschrijdende oplossingen te creëren, ondanks het feit dat hij liever deze regering ziet opstappen. Daarmee wekt hij de schijn onbaatzuchtig te zijn. Maar zijn werkelijke bedoelingen worden steeds duidelijker zichtbaar. Voor het hoogste ambt gaat voor Merz alles opzij. De helft van de CDU-achterban wil wel met de AfD samenwerken, en de andere helft wil niet samenwerken met BSW. De hele CDU wil af van de Scholz-regering, maar Merz sluit er – wanneer het hem goed uitkomt – nog steeds dealtjes mee.

Negeren van de werkelijkheid
Dit alles speelt tegen de achtergrond van gigantische economische problemen. De bijna honderd jaar oude autofabrikant Volkswagen vecht voor zijn overleven. Drie van de tien fabrieken gaan sluiten, met mogelijk tussen 10.000 en 25.000 ontslagen als gevolg. De firma zal drastisch gaan bezuinigen. Dit is maar één voorbeeld van wat er van de befaamde bloeiende Duitse economie is overgebleven, als tragisch gevolg van het ideologische negeren van de werkelijkheid.

Op 29 oktober jl. deed kanselier Scholz een poging het te doen voorkomen of hij zich daarover zorgen maakt, en nodigde hij de grote industriëlen uit voor crisisoverleg, echter zonder de minister van Financiën Lindner (FDP) hiervan in kennis te stellen, of hem uit te nodigen. De beledigde Lindner nodigde op zijn beurt op diezelfde dag het mkb en andere minder grote branches uit voor overleg. Dit laat zien dat men in de coalitie niet meer met elkaar praat. Minister van Economische Zaken Habeck (Die Grünen) kondigde vorige week tijdens een toespraak voor industriëlen aan een fonds van € 100 miljard te willen oprichten voor bedrijven die nieuwe investeringen willen doen. Van deze investeringen zal 10% door de overheid worden gesubsidieerd. Smalend werd hierop door de bedrijven gereageerd dat de energieprijzen drastisch naar beneden moeten en er van investeren totaal geen sprake kan zijn zolang de strijd om te overleven nog gaande is.

Nancy Faeser, minister van Binnenlandse Zaken, wil € 600 miljard gaan investeren in de renovatie van de kapotte Duitse infrastructuur. Waar al deze door de politici aangekondigde miljarden vandaan moeten komen, laten ze onbesproken.

AfD-leidster Alice Weidel wil in ieder geval een rigoureuze wisseling van koers met veel lagere belastingen – met name voor de werkenden – en per direct terug naar een combinatie van kolen- en kernenergie en Russisch gas. Zij benadrukt dat werkenden met een klein inkomen rond moeten kunnen komen van hun salaris en niet geconfronteerd mogen blijven met de huidige 50% inkomstenbelasting. En dat kan volgens haar maar op één manier: focussen op het eigen land, de eigen mensen en de eigen problemen en stoppen met het doneren van miljarden aan bijv. fietspaden in Peru of ‘ontwikkelingshulp’ aan welk ander land dan ook. Zij is van mening dat de kiezer landelijk en regionaal een conservatieve regering wenst, van CDU en AfD. Dat zou betekenen dat de blokkade van de CDU voor samenwerking met de AfD van tafel moet. Hetgeen zij in de komende paar jaar nog niet ziet gebeuren.