Diana Saaman
Het agrarisch bedrijf van Van Emst is grondgebonden. Dat betekent dat het aantal koeien in verhouding is met het aantal hectares land binnen zijn bedrijf. De mest van al zijn koeien kan hij kwijt op eigen land. Hoeveel mest per hectare mag worden uitgereden is aan strikte regels gebonden. Jacob heeft er altijd voor gekozen om alleen in aantal dieren te groeien als daar ook land tegenover stond. En daarmee wordt de vinger gelegd op de zere plek van duizenden collega’s die niet grondgebonden zijn: de intensieve veehouderij. In de jaren zestig van de vorige eeuw heeft Nederland, als vrijwel het enige land in Europa, de grondgebonden norm voor veehouderij losgelaten. Iedereen zonder landbouwgrond kon een stal bouwen en vol zetten met varkens, kippen of koeien. En de mest? Industriële landbouw was het gevolg en vooral een enorm aantal landbouwhuisdieren in ons land. En mest. Heel veel mest.
Kalverenstrand aan de IJssel
Een echo van ritmisch hamer-op-spijkerwerk en het snerpend geluid van een slijptol klinken vanuit de bouwplaats. Hier gaat het straks gebeuren. Hier ligt straks het ‘Kalverenstrand aan de IJssel’, uitmondend in een ruime strostal waar nu hard aan wordt gewerkt. Voedselsoevereiniteit komt zo een stap dichterbij. Elke melkkoe krijgt ieder jaar een kalf, daarom kan ze melk blijven geven. De helft van de kalfjes is stier en daar heeft een melkveehouder niets aan. Tot voor kort gingen al de stiertjes van Jacob, net zoals de stiertjes van de andere 16 duizend melkveehouders in ons land, op een leeftijd van twee weken naar de kalverhouderij. Jacob had daar al langere tijd geen vrede meer mee. De piepjonge dieren werden per vrachtwagen naar de kalvermesterijbedrijven gebracht. Na een kort leven in dichte, kleine stallen op een betonvloer en een ijzerarm dieet dat op de rand van bloedarmoede zit, worden ze op een leeftijd van zes maanden geslacht. Een ijzerarm rantsoen geeft witter vlees: blank kalfsvlees. Het is een exportproduct voor de Italiaanse en Franse markt.
Jacob gaat al zijn stiertjes nu zelf aanhouden. Zij krijgen als eerste in Nederland vanaf hun geboorte groepshuisvesting in de strostal en een ruime uitloop in de buitenlucht, het kalverenstrand. De dieren krijgen onbeperkt melk tot een leeftijd van drie maanden. Op de wintermaanden na worden ze in nabijgelegen natuurgebieden uitgezet om verder te groeien en volop te grazen. Op een leeftijd van 16 maanden komt ook aan hun leven een eind. Van Emst gaat dit jonge rundvlees in eigen beheer verkopen vanaf het erf. Het credo is ‘Ontmoet je vlees, ontmoet jezelf’. Jacob: “De inzet is om dus zelf vlees te gaan verkopen, dan hoeven de dieren ook niet meer naar de kalvermesterij. Het is natuurlijk een uitdaging en ik hoop dat het gaat lukken. Als het vleesconcept slaagt, dan hoeven mijn stiertjes niet meer in de kalvermesterij te eindigen.”
Zelfvoorzienend
“Denken in mogelijkheden en oplossingen past bij mij. Binnen mijn team zitten een paar mensen van buiten de landbouw. Nieuwe ideeën uit andere invalshoeken over dierenwelzijn, voedsel en contact met consumenten inspireren mij en sluiten aan bij mijn drijfveren. De landbouw vernieuwt te weinig van binnenuit. Het is vooral meer van hetzelfde en ik vrees dat voor vele boeren het doek gaat vallen. Het landbouwsysteem is op de manier waar het al decennia gaat niet meer houdbaar. We moeten terug naar grondgebondenheid in de melkveehouderij. De balans met de omgeving. Het voordeel is dat als er evenwicht is op je bedrijf, je meer zelfvoorzienend bent. Minder kwetsbaar voor overheidsbeleid, banken en andere spelers in de agribusiness.”
Eind december zijn de stal en het kalverenstrand gereed, dan kunnen de eerste dieren daar opgroeien. De laatste maanden heeft Jacob al stiertjes aangehouden, die hebben in noodstallen gezeten. De mannelijke runderen worden op een leeftijd van twee weken wel onder narcose door de dierenarts ontdaan van hun ballen. Zij heten dan ossen en zijn veiliger in de omgang, en het vlees is constanter en malser. Collegaboeren reageren sceptisch en verbaasd op de plannen in Hattem. Jacob herkent die houding wel van boeren en het gezegde is niet voor niets ‘wat een boer niet kent, dat eet hij niet’. Het is ook best lastig om van gebaande paden af te gaan. De Nederlandse boer is enorm vergroeid en verweven geraakt met de adviseurs om hem heen, van dierenarts voederleveranciers, de boekhouder en de bank. Advies is echter hoofdzakelijk gericht op groei, ondanks dat daar geen beter verdienmodel tegenover staat. Veel landbouwbedrijven zijn de menselijke maat voorbij, de boer is langzaam maar zeker in de fuik gezwommen van leningen en adviezen. Een weg terug is lastig, maar niet onmogelijk. Het vraagt lef en creativiteit.
“Wij openen in de zomer van 2025 een mooi winkelconcept op het erf, die naast productverkoop bedoeld is als ontmoetingsplek. Bewustwording van voedsel van dichtbij en het belang om de voedselketen met elkaar in eigen beheer te houden. En bovenal respect voor het dier dat aan de basis ligt van waardevolle voeding voor ons. Dat respect voor dieren is ver te zoeken in de reguliere veehouderij. Ook ik heb daar een slag in moeten maken. Heb mij nu verdiept in natuurlijk gedrag van runderen. Eerder was ik mij daar onvoldoende van bewust. Het heeft mijn ogen enorm geopend om met een gemêleerd team mensen samen te werken.”
Mestcrisis
De kans is groot dat volgend jaar honderden melkveehouders hun riek aan de wilgen moeten hangen. Europa heeft de derogatie ingetrokken die de Nederlandse boer begunstigde.
- Het artikel gaat hieronder verder -
Het cartoonboek bevat een bonte verzameling van de beste, scherpste, mooiste en meest treffende cartoons uit Gezond Verstand.
Je maakt kennis met de cartoonisten, die je vervolgens meenemen in het creatieproces en stap voor stap laten zien hoe de cartoons tot stand komen. Waar komen de ideeën en inspiratie vandaan? Welke materialen gebruiken ze en wat vinden ze het mooiste en moeilijkste aan hun vak?
Normaal €42,50 voor abonnees €39,50
Derogatie was een uitzonderingspositie om meer mest per hectare uit te mogen rijden dan andere Europese boeren. Daar is een streep door getrokken wegens aanhoudende mestfraude en verslechterde waterkwaliteit in ons land. Concreet betekent dit een nog groter mestoverschot. Het afvoeren van mest wordt onbetaalbaar voor niet-grondgebonden melkveehouders of de mest wordt niet eens opgehaald omdat er geen plaatsingsruimte is. De Nederlandse veestapel bestaat uit 100 miljoen kippen, 12,5 miljoen varkens en 2,5 miljoen runderen. Zij produceren per jaar 70 miljard kilo mest. Het mestoverschot (is mest waar boeren geen land voor hebben en dat ze ook niet elders kunnen plaatsen) bedroeg in 2023 4 miljard kilo. In 2025 loopt dit op tot 12 miljard. Dat zijn ruim 200.000 vrachtwagens vol mest – een mestcrisis van serieuze orde.
Blockchain
In eigen beheer van gras vlees maken en de manier waarop dit gebeurt, wordt decentraal vastgelegd op de blockchain (superboekhouding) door Jacob van Emst. Over alle data van de dieren vanaf de geboorte, waar ze hebben gegraasd, of zij medicijnen hebben gehad en de bevindingen van de slager, wil hij transparant zijn. Decentraal betekent weg van de geijkte organisaties in de landbouw, en rechtstreekse informatie van boer naar consument. Door de QR-code op het pakje vlees te scannen, heeft de koper van het vlees straks volledig inzicht in de afkomst van het vlees. Een korte voedselketen, dieren in een natuurlijke leefomgeving en een boer als direct aanspreekpunt lijkt een Ot-en-Sienverhaal. Maar dat is het niet. Het is echt. Het is niet terug naar toen. De stappen van vandaag en morgen leiden tot voedselsoevereiniteit. Met de blockchaintechnologie als modern sausje.
Wat vertel ik mijn medemens?
- Door het in evenwicht houden van gewas, mest en dier is het bedrijf zo min mogelijk afhankelijk van agribusiness.
- Het aantal koeien is in verhouding met het aantal hectares land, waardoor het bedrijf alle mest kwijt kan op eigen land.
- Decentraal vastgelegde informatie gaat buiten de geijkte organisaties om rechtstreeks van boer naar consument.
– einde artikel –
Je las een Premium artikel uit Gezond Verstand
Volg ons op social media
Kijk en beluister Gezond Verstand via
Gerelateerde berichten
