Desastreus gedrag van artsen in Coronatijd (Bert Egberts)

eze tweedeling is ondermeer mogelijk geworden door een schadelijke ontwikkeling bij de opleiding tot medisch specialist, die al vóór de crisis had plaatsgevonden. Tijdens de basisopleiding wordt o.a. aandacht besteed aan de oorzaak, de symptomen en behandeling van ziektebeelden waarmee je als mens van de wieg tot het graf te maken kunt krijgen. Daarna kan gekozen worden voor een specialisatie, waarvan huisartsgeneeskunde er één is. In deze studiejaren moet het voor de aanstaande arts steeds duidelijker worden wat wel en wat niet verantwoord medisch handelen precies betekent. Dat is nodig voor wanneer je zelfstandig een beslissing moet nemen of niet helemaal zeker bent van je diagnose/therapie. In dat geval kun je een verantwoorde proefbehandeling starten en die zo nodig bijsturen, uiteraard altijd in samenspraak met de patiënt.
Om de huisarts daarbij behulpzaam te zijn, verscheen in 1989 de eerste z.g. ‘standaard’ van het Nederlands  huisartsen Genootschap (NHG) die ging over suikerziekte. Inmiddels zijn er meer dan 100 standaarden. Het zijn wetenschappelijk onderbouwde richtlijnen, opgesteld door de beroepsgroep voor het handelen van de huisarts. Maar ook hadden de gigantische farmaceutische bedrijven een vinger in de pap gekregen, wat de huisarts aanvankelijk niet werd verteld. Later verschenen ook protocollen voor de specialisten, opgesteld door de verschillende beroepsgroepen en Big Farma. Aanvankelijk waren de standaarden vrijblijvend bedoeld; als hulp bij het stellen van de diagnose, of als naslagwerk. Dat veranderde toen in 2006 de ziekenfondsen werden afgeschaft en de vele zorgverzekeraars als paddenstoelen uit de grond schoten. Zo deed marktwerking zijn intrede in de gezondheidszorg. De zorgverzekeraars zagen in de standaarden en protocollen een instrument om plaats te nemen op de stoel van de arts en zo het medisch handelen en de kosten te  beïnvloeden. De zorgverzekeraar ging bepalen welk geneesmiddel van welk merk vergoed werd. Dat kon per maand wisselen, met als gevolg dat patiënten steeds een andere vorm van hetzelfde soort medicament door de apotheek geleverd kregen. Mensen werden er onzeker van en ondervonden bijwerkingen of een verminderde werking. Ook specialisten werden aan banden gelegd doordat ze sommige behandelingen en onderzoek niet meer vergoed kregen. De standaarden en protocollen waren eerst gewoon bedoeld als richtlijnen, en toen werden het ineens verplichtingen. Vandaag de dag mag men er alleen van afwijken met zeer goede argumenten. Dat loopt nogal eens fout bij klachten- en tuchtcommissies, omdat voor deze instellingen de standaarden en protocollen heilig zijn. In deze commissies zitten ook niet-medici en voor hen is een standaard of protocol een handigeleidraad bij het nemen van beslissingen.

De eerder genoemde boetes komen van instituten en organisaties die medezeggenschap hebben gekregen over het medische werk van de arts. Behalve de zorgverzekeraars zijn dat ook het ministerie van Volksgezondheid, Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), de tuchtrechter en zelfs de civiele rechter. Dit heeft in veel gevallen de verhouding tussen arts en patiënt radicaal veranderd. Het grondbeginsel van het consult is de anamnese; het persoonlijk vraaggesprek met de patiënt. Dit is nu vervangen door een geprotocolleerde beslissingsprocedure, terwijl met een goed afgenomen anamnese voor 85% de juiste diagnose is te stellen. De arts werkt nu via lijstjes en moet vinkjes plaatsen, om zo tot een gestandaardiseerde behandeling voor de patiënt te komen. Daarom heeft men tegenwoordig vaak te maken met een arts die geen oogcontact meer heeft met de patiënt. Zij kijken alleen nog maar naar hun computerschermen. Allerlei hulponderzoekingen (bloedonderzoek, röntgenfoto, echo, MRI, etc.) moeten er nu aan te pas komen voordat de arts een diagnose durft te stellen. Het “Fingerspitzengefühl” mag niet meer gehanteerd worden. De empathische geneeskunst heeft helaas plaats gemaakt voor de protocollaire geneeskunde.