Frans Pietersma en Patrick Savalle
enzij verstard als politiek wapen is consensus een veranderlijk standpunt, geen statisch feit. Het is een beweging rondom bevestiging die meestal wordt verkregen door uitsluitingen. De waarschijnlijkheid van het gelijk neemt toe naarmate de uitsluitingen van alternatieve verklaringen talrijker worden. Er bestaat in de wetenschap geen zekerheid. Science is nooit ‘settled’, nooit klaar. Maar hoe vertaalt dit zich dan naar de praktijk? Een onderzoeker bedenkt een alternatieve verklaring, formuleert hiervoor een hypothese en bedenkt hierbij een experiment om de hypothese te kunnen ontkrachten. Als het experiment de hypothese ontkracht, dan valt de alternatieve verklaring af en wordt de consensus versterkt. Als het experiment de hypothese niet ontkracht, blijven beide mogelijkheden bestaan. Dit is de meest pure vorm van wetenschap. In pure wetenschap zijn meerdere verklaringen mogelijk.
Vanaf hier gaan we terug in de tijd en gaan we op zoek naar virussen.
We beginnen op het moment dat er naast ziekten die worden veroorzaakt door reeds ontdekte soorten ziektekiemen zoals bacteriën, ook nog ziekten zijn waarvoor nog geen ziektekiem is gevonden. De mogelijkheid, de hypothese, is dat deze ziekten worden veroorzaakt door een nog onbekende soort ziektekiemen, en deze hypothese blijft bestaan totdat deze is ontkracht. Vervolgens gaan we naar het moment dat de elektronenmicroscoop werd ontwikkeld en men extreem kleine, nieuwe structuren ging waarnemen die schijnbaar geassocieerd waren met die ziekten. De nieuwe hypothese werd: “deze nieuwe structuren zijn ziekteverwekkend”.
Dit brengt ons op een belangrijk kruispunt van de microbiologie. De structuren waar we hier over praten, noemen we momenteel (nog) virussen. Op dit kruispunt aangekomen is het nog niet met experimenten aangetoond dat virussen níet ziekteverwekkend zijn. Er is echter ook nog niet aangetoond dat ze wél ziekteverwekkend zijn. De geadopteerde consensus is sinds de aankomst op het kruispunt echter dat deze virussen inderdaad ziekteverwekkend zijn. Hierna gaat het fout. De ‘wetenschap,’ of een groot deel daarvan, is de consensus als vaststaand feit gaan zien. Dat virussen ziekteverwekkend zijn, wordt als waarheid aangenomen. Uitsluiting van alternatieve hypotheses is niet meer geprobeerd. De mogelijkheid dat een virus niet ziekteverwekkend is, maar bestaat uit een deeltje dat door het lichaam zelf wordt geproduceerd als reactie op wat ons écht ziek maakt, wordt bijvoorbeeld genegeerd. Het consensusmechanisme werkt niet meer, omdat er bij gebrek aan uitsluitingen geen beweging meer is. Wetenschap is toen gaan geloven, in plaats van blijven zoeken.
Vanaf het moment dat de wetenschap deze afslag koos, is een lange weg afgelegd tot het heden. Die weg noemen we inmiddels virologie, een afslag van de microbiologie. De naamgeving alleen al maakt dat het idee van virussen als ziektekiem onderdeel is geworden van een paradigma en nauwelijks meer wordt betwijfeld. Naarmate de afstand tot het kruispunt groter werd, werd de invloed van de onbewezen aannames ook groter. Door aanname op aanname is de huidige virologie inmiddels verworden tot een geloof.
Voordat de genoemde afslag werd genomen, werden ziektekiemen getoetst aan Kochs postulaten: een set logische stappen die kunnen aantonen of een bepaalde ziektekiem en absoluut niets anders de oorzaak is van een ziekte. De logica van de postulaten is tijdloos en universeel. Isoleer uit een patiënt de vermoede ziektekiem zonder vervuilingen, en besmet een gezond individu met die zuivere ziektekiem (het isolaat). Als dit individu dan dezelfde ziekte krijgt als de patiënt en dezelfde soort ziektekiem weer kan worden geïsoleerd, dan is de ziektekiem de oorzaak van de ziekte. De zuiverheid van het isolaat en de architectuur van de ziektekiem konden met een elektronenmicroscoop worden gecontroleerd.
Met de destijds bekende ziektekiemen zoals bacteriën werkte dit prima. Indien nodig kunnen de geïsoleerde bacteriën eenvoudig worden gekweekt. Voor de nieuw ontdekte virussen waren de postulaten echter niet toepasbaar, omdat het simpelweg onmogelijk was ze in voldoende hoeveelheid uit een patiënt te isoleren en omdat ze niet zelfstandig, zoals met bacteriën, zijn te vermeerderen (kweken). Daarvoor zijn ‘gastcellen’ nodig. In plaats van eerst dat probleem op te lossen, is de wetenschap – op zoek naar bevestiging van een reeds waar veronderstelde aanname – een sluiproute gaan gebruiken. Het isolaat werd niet meer gezuiverd, zodat er nog andere bestanddelen dan alleen virions (virussen) in aanwezig bleven. Vervolgens werd het isolaat gekweekt door cellen van buitenaf toe te voegen. Vrijwel nooit de cellen van de patiënt zelf, maar meestal bijvoorbeeld apen-cellen. Om dat goed te laten verlopen, werden nog meer bestanddelen toegevoegd, zoals antibiotica. Een volgende aanname was, wederom uitgaande van een reeds vaststaande conclusie, dat de toegevoegde cellen het oorspronkelijke virus vermeerderden. Nooit is uitgesloten dat deze structuren het gevolg waren van mishandeling van de toegevoegde cellen door bijvoorbeeld de toegevoegde antibiotica of door het ontbreken van een leefbare omgeving. In die gevallen zouden het namelijk ook exosomen kunnen zijn. Exosomen zijn in zeker opzicht gewoon virussen die door de cellen zelf zijn geproduceerd. Ook is nooit uitgesloten of tijdens het doorlopen van Kochs postulaten de proefdieren niet gewoon ziek werden van andere bestanddelen in het onzuivere isolaat. De hypothese is op dat moment nog steeds dat virussen gewoon exosomen zouden zijn.
Een verkeerde afslag werd wederom genomen toen het mogelijk werd met goedkope technieken het genetische materiaal in het virus te analyseren. De kern van een virus (en ook van een exosoom) bevat DNA (of RNA) dat kan worden gedetecteerd met bijvoorbeeld PCR. De kostbare en tijdrovende procedure om met een elektronenmicroscoop een virus te isoleren, werd al snel vervangen door een eenvoudige test die niet het virus zelf maar het voor het virus uniek geachte DNA detecteert. Aanwezigheid van dit genetische materiaal werd achteloos gelijkgesteld aan de aanwezigheid van het veronderstelde virus. Isolatie is iets anders gaan betekenen dan het vrijmaken van zuivere virions. Men was al tevreden met detectie van viraal materiaal. Keer op keer werden geen uitsluitingen gedaan, maar alleen steeds meer bevestigingen genoteerd van de bestaande consensus.
Ten derde male werd een verkeerde afslag genomen toen het mogelijk werd de genetische informatie op het DNA gewoon te berekenen, zonder dat daar enig virus aan te pas kwam. Het genoom van een virus is niets anders dan numerieke informatie en zulke informatie kan met computerprogramma’s worden bewerkt. Van het bewerkelijke ‘natte lab’ en de daadwerkelijke isolatie van echte virussen, ging de wetenschap eerst naar detectie van slechts ongedefinieerd viraal materiaal dat in een virus wordt meedragen. Vervolgens ging de wetenschap van het uitlezen van de informatie op fysiek in een patiënt aangetroffen DNA naar het cijfermatig virtueel samenstellen van het genoom. Aanwezigheid van berekende informatie is in het virologie-geloof een aanvaardbaar surrogaat geworden voor infectie met een ziekmakend virus.
Dat brengt ons naar het hier en nu, wat nemen we waar, wat weten we zeker en wat kan toch anders zijn dan het lijkt? Kunnen virussen soms de oorzaak en soms het gevolg van een ziekte zijn? De realiteit is dat nog nooit is aangetoond dat virussen de oorzaak zijn van welke ziekte dan ook. Er wordt altijd slechts correlatie, nooit causaliteit, aangetoond. In geval van Covid-19, maar ook van vele andere ziekten, is nog nooit bewezen dat het gevonden virus de (enige) oorzaak is. Nooit zijn gezonde individuen besmet met ongekweekt, zuiver isolaat van SARS-CoV-2. Daardoor is nooit uitgesloten dat het virus helemaal geen virus is, maar een exosoom. Nooit is dus uitgesloten dat het virus niet de oorzaak is maar een gevolg van de ziekte. Wat daar voor nodig is, is zuivere isolatie en het doorlopen van Koch’s postulaten. Ons team heeft tientallen papers bekeken die spreken over isolatie, en geen van die papers toont een echte isolatie van het SARS-CoV-2-virus. Voor andere virussen is dit niet anders. Over hiv werd altijd al door vele wetenschappers gesteld dat het geen virus was en dat het ook niet de oorzaak was van aids. De discussie is niet nieuw.
Het overgrote deel van virologen is echter in de veronderstelling dat klassieke isolatie en het doorlopen van Kochs postulaten niet meer nodig is nu er de moderne moleculaire en virtuele computertechnieken zijn, maar geen van hen heeft ons ooit kunnen uitleggen hoe causaliteit daarmee kan worden bewezen. Niet Marion Koopmans of Ian MacKay, maar ook niet, in onze eigen groep, Kevin McKernan. Ze weten het niet en het interesseert ze kennelijk niet.
Gezond Verstand nummer 15