Ralf Dekker
Dit paste in de langjarige buitenlandse politiek van de Verenigde Staten die bepaald werd door de Brzezinski-doctrine die erop is gericht om te vermijden dat Rusland zich kan ontwikkelen tot een serieuze rivaal van de Verenigde Staten. Oekraïne is voor dit westerse doel een ideale uitvalsbasis tegen Rusland.
In de regeringsperiode van Porosjenko was er feitelijk sprake van een burgeroorlog in Oekraïne. De oostelijke gebieden Donetsk en Loegansk, evenals de Krim verklaarden zich kort na de regime change in Kiev onafhankelijk en raakten in staat van oorlog met Kiev. Verschillende pogingen om de situatie te stabiliseren door akkoorden te sluiten tussen de ‘rebellen’ en het centrale Oekraïense gezag (Minsk-akkoorden) met Rusland, Frankrijk en Duitsland als toezichthouders, waren onsuccesvol. Frankrijk en Duitsland leefden deze akkoorden niet na en gebruikten de periode om Oekraïne verder te kunnen bewapenen tegen Rusland en de Ruslandgezinde gebieden.
Na de termijn van Porosjenko werden presidentsverkiezingen gehouden met Volodimir Zelenski – die landelijk bekend was door een succesvolle televisieserie – als glansrijke winnaar. In zijn campagne onderscheidde hij zich door te beloven de Oekraïens-Russische spanningen te verminderen en ruimte te geven aan Russische minderheden. De onderdrukking van het Russischsprekende deel van de bevolking ging na Zelenski’s overwinning echter verhevigd door.
Toen duidelijk werd dat Kiev het geweld tegen de oostelijke gebieden zou gaan opvoeren tot een bloedbad, greep de Russische president Poetin in met een ‘speciale militaire operatie’ met het doel de vijandelijkheden te beëindigen, het Oekraïense leger te ontwapenen, de onderdrukking van de Russische taal, cultuur en kerk te stoppen, en de nazi-elementen uit de Oekraïense samenleving te verwijderen.
Al snel bleek dat het Oekraïense leger kolossaal door de NAVO werd gesteund zodat er in wezen een oorlog tussen Rusland en het collectieve Westen wordt uitgevochten met Oekraïense soldaten op het Oekraïense slagveld.
Na drie jaar is het zelfs voor de meest pro-Oekraïense waarnemers wel duidelijk dat Rusland deze oorlog heeft gewonnen. Het aantal slachtoffers in het Oekraïense leger is enorm, schattingen lopen uiteen van tussen de 700.000 en 1,4 miljoen. Miljoenen Oekraïners hebben hun land verlaten. Aan de Russische kant zijn er naar schatting rond de 100.000 verliezen. Qua materieel en munitie is de verhouding nog schever. De Russische militair-industriële capaciteit, gesteund door Iran en Noord-Korea, is een veelvoud van die van het Westen. Bovendien beschikt Rusland over een meer geavanceerd en effectief wapenarsenaal met onder andere hypersonische raketten waartegen westerse verdedigingssystemen niet zijn opgewassen.
Rusland voert een uitputtingsoorlog die niet specifiek gericht is op het veroveren van terrein, maar op het uitschakelen van het Oekraïense leger.
Met de verkiezing van Donald Trump als president van de Verenigde Staten lijkt een nieuwe richting te zijn ingeslagen. Voor het eerst in jaren is er weer contact op presidentieel niveau tussen Amerika en Rusland. Trump heeft aangegeven dat hij de oorlog wil beëindigen, het is ‘Biden’s War’, waar hij zich van wil distantiëren. Overigens valt er het nodige af te dingen op de afstandelijke, onafhankelijke mediatorachtige positie die Trump nu inneemt. Het was onder zijn eerste regeringsperiode dat de opbouw van het enorme Oekraïense leger pas goed begon en een recordaantal van twintig CIA-posten in Oekraïne werden gebouwd.
Spreken en onderhandelen met Poetin was in de regeringsperiode van president Biden ondenkbaar. Deze onverzettelijke lijn wordt nog altijd aangehouden door Zelenski en – met uitzondering van Hongarije en Slowakije – ook door de EU en haar lidstaten. Zelenski heeft al enige tijd geleden een ‘victory plan’ gepresenteerd dat inmiddels nagenoeg ongewijzigd is omgedoopt tot ‘vredesplan’. Dit plan heeft alle kenmerken van een voorstel tot capitulatie; het komt erop neer dat Rusland zich moet terugtrekken tot de grenzen van vóór de Maidan-revolutie, forse herstelbetalingen moet doen en zich met zijn leiders moet verantwoorden voor een tribunaal voor oorlogsmisdaden. Aan de partij die op het punt staat te zegevieren is dit een bijzonder onproductief voorstel, waaruit een onmiskenbare voorkeur spreekt om de strijd voort te zetten.
Het officiële vredesvoorstel aan de Amerikaanse kant behelst een onmiddellijk staakt-het-vuren en een “de facto erkenning als Russisch van de Oekraïense gebieden die nu onder controle van Rusland staan. En een officiële erkenning (de jure) door de VS van de Krim als behorend tot Rusland”.
Dit voorstel is meteen verworpen door Zelenski en in zijn kielzog door de EU en haar lidstaten.
Rusland heeft het officiële Amerikaanse voorstel ook afgewezen omdat het op geen enkele wijze tegemoetkomt aan de eisen van Rusland die lang geleden al zijn geformuleerd. Het gaat dan over de vier oostelijke provincies van Oekraïne (Loegansk, Donetsk, Zaporizja en Cherson) die officieel Russisch moeten worden, evenals de Krim. Bovendien mag Oekraïne geen NAVO-lid worden en moet neutraal zijn, met een zeer beperkte legermacht. Ten slotte moeten er waarborgen worden ingericht ter bescherming van de Russische bevolking en de Russisch-orthodoxe kerk.
Binnen de Amerikaanse regering lijkt er een aanzienlijk meningsverschil over dit vredesvoorstel te bestaan. Steve Witkoff, de Amerikaanse afgezant van de president, vertegenwoordigt de denkrichting dat in hoofdlijnen aan de Russische eisen tegemoet zou moeten worden gekomen, of dat de VS zich geheel uit dit conflict zou moeten terugtrekken. Vicepresident JD Vance en de Inlichtingen-directeur Tulsi Gabbard lijken ook deze mening te hebben. Keith Kellogg, de gezant voor Oekraïne, en de minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio behoren tot de groep waar het officiële vredesvoorstel vandaan komt. Hieraan heeft president Trump vooralsnog zijn goedkeuring gegeven. Hij lijkt enigszins tussen beide meningen in te zitten, waarbij de mogelijkheden om zich zonder reputatieschade terug te trekken, snel afnemen naarmate de tijd vordert.
De positie van Zelenski is in wezen anders dan hij vriend en vijand toont. Zijn anti-Russische retoriek en zijn onbuigzaamheid waar het een volstrekt onrealistische onderhandelingspositie richting Rusland betreft, lijken op het oog ingegeven door echte Rusland- en Poetin-haat en door een Oekraïense vaderlandslievende overtuiging. Gezien Zelenski’s Russische achtergrond en ook gezien het gemak waarmee hij in dit conflict roekeloos grote aantallen Oekraïense levens blijft offeren is dat niet geloofwaardig. Zijn gedrag wordt ingegeven door de druk van de militante rechts-nationalistische groepen zoals Azov. Wanneer hij compromissen sluit met Rusland is hij zijn leven letterlijk niet zeker. Liever dan compromissen sluiten offert hij heel Oekraïne op om vervolgens als regeringsleider in ballingschap voort te kunnen leven in Parijs, Londen of elders. Zolang het conflict voortduurt blijft het geld stromen en zal hij daar ongetwijfeld aanzienlijk beter van worden.
De merkwaardigste rol wordt door de EU gespeeld. De EU-lidstaten en de EU-Commissie zelf hebben altijd als verlengstuk van de Amerikaanse buitenlandpolitiek gefungeerd. Nu deze politiek scherp wijzigt, blijven zij halsstarrig op de oude onrealistische anti-Russische oorlogslijn zitten. Hier spelen drie aspecten. Ten eerste is er veel politiek kapitaal en geloofwaardigheid geïnvesteerd in de anti-Russische, pro-Zelenskibenadering. Hiervan terugkomen is niet geloofwaardig. In de VS kan Trump zich nog verschuilen achter zijn voorganger. In Europa kan dat niet. Daar zitten nog grotendeels dezelfde mensen.
Een tweede aspect is dat de persoon van Zelenski door de Europese leiders werkelijk wordt vereerd als een historische held van Churchilliaanse proporties. Deze persoonsverheerlijking is door henzelf gecreëerd, evenals de extreme demonisering van Poetin. Het voortgaan met de strijd wordt hierdoor gevoeld als een fundamentele morele plicht.
Ten slotte, als derde punt is hier een existentieel gegeven aan de orde voor de politieke klasse in Europa. Wanneer er onder leiding van de Verenigde Staten een vredesverdrag wordt gesloten met Rusland, valt er een cruciale pijler weg onder de NAVO en de EU. Zonder samenbindende vijandschap tegen een vermeende agressor zullen de EU en de NAVO geen lang leven beschoren zijn. De EU en de NAVO hebben zonder een dreigende oorlog met Rusland geen bestaansrecht meer. Ook moeten de financiële belangen bij voortzetting van het conflict niet worden onderschat. Van deze oorlog wordt een groep mensen aan de zijde van het Westen schatrijk. In project Oekraïne gaan vele honderden miljarden dollars om waarop nagenoeg geen controle wordt uitgeoefend. Een witwasoperatie met een omvang uniek in de wereld. Bij een vredesverdrag komt dit alles te vervallen.
Het droevige van deze schets van belangen is dat wat de door Poetin geïnitieerde onderhandelingen in Istanboel al of niet mogen opleveren, de Oekraïense bevolking in geen van de gevallen een rol van betekenis speelt. Zij zijn slechts een tragische speelbal van de ontwikkelingen.
– einde artikel –
Je las een Premium artikel uit Gezond Verstand
Volg ons op social media
Kijk en beluister Gezond Verstand via
Gerelateerde berichten
