Karel van Wolferen
Dit liet de verstrengeling van verschillende islamitische landen met Amerikaanse belangen zien, evenals grote algemene aarzeling om tot een initiatief te komen dat tot een toekomstige verwikkeling in een brede oorlog zou kunnen leiden.
Het Algerijnse ontwerpvoorstel voor een olieverbod voor Israël, zowel als een verbod op het gebruik van Arabisch luchtruim om wapens aan Israël te leveren, werd tegengehouden door de Verenigde Emiraten, Bahrein, Marokko en Saoedi-Arabië. Marokko onderhoudt nauwe betrekkingen met Israël, en denkt aan het westerse toerisme waarvan het economisch afhankelijk is. Ook Egypte en Jordanië stelden zich lauwwarm op, en Recep Tayyip Erdoğan van Turkije neemt geen stappen die een einde zouden maken aan de bewezen voordelen van zijn tweeslachtigheid. Saoedi-Arabië en de Emiraten zijn in hoge mate afhankelijk van Amerikaanse wapenvoorziening, en herbergen net als Bahrein Amerikaanse militaire bases. De pogingen van Washington om ten alle kosten een wereldhegemonie-positie te behouden mogen dan op veel weerstand hebben gestuit, deze historisch gegroeide militaire verstrengeling geeft de Amerikaanse regering een platform van waaruit het nog verdere pogingen kan ontplooien. Deze verstrengeling en afhankelijkheid van een deel van de Arabische wereld staat haaks op de ontwikkelingen van de multipolariteit die de wereld in het afgelopen anderhalf jaar in tweeën heeft verdeeld. De hoofdrolspelers bij deze ontwikkeling, de strategische partners van de Russische Federatie en China, hebben Saoedi-Arabië en de Emiraten inbegrepen bij de uitbreiding van de groep van BRICS-landen – na veel overleg en zorgvuldige geo-economische berekeningen.
In anderhalve maand, op 1 januari 2024, zullen zowel Abu Dhabi als Riaad met hun lidmaatschap van de BRICS een gewijzigde horizon van keuzes voor zich zien. Dan zullen die keuzes zich helderder aftekenen binnen de steeds duidelijker gespleten wereld van aan één kant Amerikaanse hegemonie en aan de andere kant multipolariteit met herwonnen soevereiniteit – dus de mogelijkheid om onafhankelijk van Amerikaanse wensen beleid uit te stippelen. De twee genoemde nieuwe leden worden verwacht om samen met Iran – dat een eigen strategisch verbond heeft gesloten met Rusland en China – de energiemacht van de BRICS te vergroten, en deel te nemen aan de afbraak van de dollar als internationale reservemunt.
Er bestaat een kleine verleiding in de vorm van een al zestig jaar oud ‘geheim’ plan om het Ben Goerion kanaal aan te leggen, van de oostelijke Middellandse Zee tot de Golf van Akaba, als rivaal voor het Suezkanaal. Dat zou weer een onderdeel zijn van de door Washington geopperde India/Midden-Oosten handelsroute, die zou moeten gaan concurreren met de Chinese nieuwe zijderoutes. Maar met de uitvoering van een dergelijk ambitieus plan zouden veel jaren gemoeid zijn, en zal de wereld er heel anders gaan uitzien.
De twee aan Israël aangrenzende landen, Egypte en Jordanië, bevinden zich mede door hun bijzondere relaties met Washington in de moeilijkste positie. Zij worden ook van Amerikaanse wapens voorzien. Ze lopen beide gevaar om overspoeld te worden door miljoenen Palestijnen, wanneer de Israëlische regering erin slaagt hen tot over hun grenzen te verdrijven. Dat zou kolossale financiële problemen veroorzaken. Samen met eventuele Amerikaanse sancties, vanwege hun in de ogen van Washington onaanvaardbaar gedrag, zouden zij dat moeilijk kunnen overleven. Er zijn in de Arabische wereld nog veel slachtoffers van een vazalmentaliteit. Dat is niet iets wat na een eeuw of meer van onderdanigheid aan het Westen in korte tijd kan worden vergeten en geneutraliseerd. Maar dat gaat om regerende elites, en hun ambtelijke dienaren.
Wat zich op straat ontwikkelt in moslimlanden kan uitgroeien tot een overweldigende politieke kracht, zoals de geschiedenis verscheidene keren heeft bewezen. Er is in die wereld veel moed en daadkracht aanwezig.
Wat betreft Gaza, staat de VS er slecht voor. Het heeft een Israëlische overwinning aldaar nodig om de allure van hegemonie in de ogen van de rest van de wereld te behouden. Vooral nu de ontwikkelingen in Oekraïne gaan lijken op een algehele Russische overname van de kust van de Zwarte Zee, met Odessa als belangrijkste gebied, dat net als de Donbas bij de Russische Federatie kan worden ingelijfd.
De uiterste tragiek van het bovenstaande geheel is dat onder het huidige bewind van de VS geen ruimte meer denkbaar is voor het besef dat samenwerking in een multipolaire wereld realistische Amerikaanse belangen zou dienen, en daarom boven alles te verkiezen zou zijn. Maar zulk besef wordt volledig geblokkeerd door de vertegenwoordigers van het zionistische Israël in het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken en het Witte Huis. Deze hebben de afschaffing van Amerikaanse diplomatie en strategisch denken voor elkaar gekregen om een volledig blinde koers te gaan varen, gebaseerd op – en aangestuurd door – gewoontes en aannames die na de Tweede Wereldoorlog en de veronderstelde overwinning op het communistische blok, ingeroest zijn in de Amerikaanse populaire nationalistische verbeelding.
De Amerikaanse verkiezingen van volgend jaar zouden hierin verandering kunnen brengen, als deze doorgang vinden, hetgeen onder de huidige omstandigheden niet is gegarandeerd. Verkeerde inschatting van de kansen voor overwinning op Iran door doorslaggevende Amerikaanse beleidsvoerders kan de wereld in een volgende, nog niet duidelijk voorspelbare, fase doen belanden. Men mag aannemen dat Xi Jinping tijdens zijn bezoek aan San Francisco en zijn onderhoud met president Biden plus – naar men mag aannemen – diens ‘adviseurs’, duidelijk heeft gemaakt dat zulke kansen, gezien het verbond tussen China en Iran, ver buiten het Amerikaanse bereik zullen blijven.
– einde artikel –
Je las een gratis artikel uit Gezond Verstand
Volg ons op social media
Kijk en beluister Gezond Verstand via