Rosalie Langenberg
oewel dit door het Westen bijna als vanzelfsprekend wordt afgedaan als Russische propaganda, maakt de Russische overheid al jaren haar zorgen bekend over de illegale kinder- en orgaanhandel die in Oekraïne plaatsvindt. Zij richtten zelfs een parlementaire commissie op om deze criminele acties tegen kinderen te onderzoeken. Vicevoorzitter van deze commissie, Anna Kuznetsova, verklaarde onlangs dat in Oekraïne recentelijk documenten zijn gevonden voor de verkoop van weeskinderen, waarop openlijk vermeld stond: “voor de verkoop van organen”. Volgens haar worden miljarden dollars verdiend aan deze handel; het zou nu zelfs 7% van de Oekraïense economie behelzen. Kuznetsova beschuldigt de Oekraïense overheid ervan aan deze misdaden medeplichtig te zijn. Ook de bekende woordvoerder van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken, Maria Zakharova, heeft zulke beschuldigingen geuit. Illegale orgaanoogst in Oekraïne zou een bewezen en geaccepteerd feit zijn. In de westerse media wordt dit desinformatie en oorlogspropaganda genoemd.
Volgens de meest recente schattingen van denktank Global Financial Integrity (GFI), bedragen de jaarlijkse wereldwijde opbrengsten van illegale orgaanhandel van 840 miljoen tot 1,7 miljard dollar. Daarmee staat deze handel in de top tien van meest lucratieve transnationale georganiseerde misdaden. Hoewel er een wereldwijd verbod bestaat op mensenhandel met als oogmerk orgaanverwijdering, tonen nieuwsberichten in de gevestigde media dat dit in een toenemend aantal landen plaatsvindt. Wat daarbij een rol speelt is dat er een wereldwijd tekort is aan organen voor transplantatie. Op het statistisch informatieportaal Statista staat dat er in de Verenigde Staten momenteel meer dan 100.000 mensen op de wachtlijst staan voor orgaantransplantaties, de meesten voor een niertransplantatie. De belangrijkste bron van organen voor de illegale handel zijn derdewereldlanden. Gewapende conflicten en illegale handel in organen gaan vaak samen. Oekraïne is een land dat ook door officiële instanties in het Westen herhaaldelijk wordt genoemd als een hot-spot van mensenhandel.
Zo vermeldt USAID dat Oekraïne al sinds de jaren negentig een van de voornaamste centra is voor mensenhandel. Mannen, vrouwen en kinderen worden verhandeld, voor allerlei vormen van uitbuiting. Volgens het DCAF – Geneva Center for Security Sector Governance, staat Oekraïne bekend als “herkomstland, bestemmingsland én doorvoerland van mensenhandel”. Ook in rapporten van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) wordt melding gemaakt van gevallen van illegale orgaanverwijdering in Oekraïne. Orgaanhandel is mogelijk een van de moeilijkst te bestrijden misdaden. Slechts in een zeer gering aantal gevallen vindt strafrechtelijke vervolging plaats. Tegelijkertijd lijkt de opsporing van illegale orgaanhandel onder nationale en internationale rechtshandhavingsinstanties geen prioriteit te hebben.
Een van de eerste aan het licht gekomen zaken van Oekraïense kinderhandel was in een ziekenhuis in Lviv. Na een onderzoek in 1993 bleek dat 130 baby’s werden vermist. De baby’s zouden zijn verkocht aan westerse landen, met name de Verenigde Staten. De moeders werd verteld dat hun baby tijdens de bevalling was overleden en er werd gezorgd voor valse overlijdenscertificaten. De ziekenhuisdirecteur, Bogdan Fedak, die de leiding had over deze criminele activiteiten, werd hiervoor in 1997 veroordeeld tot twee jaar gevangenisstraf, maar zat slechts een derde van zijn straf uit.
Volgens een reportage van de BBC uit 2006 werden er in 2002 in een ziekenhuis in Kharkiv, bij pasgeborenen stamcellen en organen verwijderd. De moeders werd verteld dat hun baby’s waren overleden. Hierover zijn destijds vragen gesteld in het Europees Parlement. Ook het European Centre for Law and Justice (ECLJ) heeft melding gemaakt van deze zaak. Het ECLJ is een internationale ngo die zich richt op het bevorderen en beschermen van mensenrechten, en heeft sinds 2007 een speciale adviesfunctie bij de VN/ECOSOC. In 2009 publiceerde het een rapport over verminkte lichamen die in een massagraf bij een ziekenhuis in de stad Kharkiv in Oost-Oekraïne waren gevonden. Volgens getuigen zou het gaan om pasgeborenen, die bij hun moeders waren weggehaald om hun organen en menselijk weefsel voor medische doeleinden te kunnen gebruiken. De zaak werd gesloten, zonder dat familieleden antwoorden hadden gekregen over wat er met de vermiste kinderen was gebeurd.
Ook binnen de Europese Unie is er meer recent aandacht voor dit onderwerp geweest. Een afgevaardigde van het Europees Parlement heeft in 2015 aan de Europese Commissie een vraag gesteld over mogelijke orgaanoogst in Oost-Oekraïne bij overleden soldaten en zelfs bij nog levende (licht-)gewonde soldaten. Sinds het begin van de Russische militaire actie in Oekraïne zijn er meerdere berichten van deze aard bekend geworden.
Op 29 september 2014 heeft de vertegenwoordiger en coördinator van de OVSE voor de bestrijding van mensenhandel,Madina Jarbussynova, in een interview met een Oekraïense televisiezender gezegd dat de massagraven die in Donbas waren ontdekt lichamen bevatten die inwendige organen misten. Het zou volgens haar hoogstwaarschijnlijk gaan om slachtoffers van transplantatiechirurgen op de zwarte markt. Een maand later, op 30 oktober 2014, legde de OVSE een verklaring af waarin zij deze beweringen weerlegden; ze zouden door de Russische media uit hun verband zijn getrokken. Jarbussynova zou slechts twee Russische ngo-rapporten hebben genoemd die melding maken van de waarschijnlijke verwijdering en verkoop van menselijke organen in Oost-Oekraïne. De OVSE verklaarde verder geen enkel bewijs te bezitten voor het bestaan van orgaanhandel in Oost-Oekraïne.
Met de illegale orgaantransplantaties zijn veel betrokkenen gemoeid. Er is een netwerk nodig van ‘dealers’, transplantatiechirurgen, anesthesisten, verplegers en andere medische professionals. Een transplantatie dient voorts in een steriele omgeving te worden uitgevoerd. Gelet op de complexe aard van deze activiteiten, die compatibele ontvangers en donoren, transplantatiespecialisten en een operatiezaal vereisen, is het zeer aannemelijk dat bij orgaanhandel wereldwijd actieve en goed georganiseerde criminele netwerken zijn betrokken. De hoge mate van organisatie blijkt uit de betrokkenheid van handelaars, de snelheid waarmee het werven en overdragen van meerdere ontvangerdonor-koppels uit verschillende landen naar een medische voorziening wordt uitgevoerd, en de korte tijdspanne waarmee bij tussenkomst van wetshandhavers de transplantatielocatie moet worden verplaatst Dit doet vermoeden dat overheidsinstellingen in Oekraïne, zoals ziekenhuizen en klinieken, minstens op de hoogte moeten zijn van deze praktijken, en in het ergste geval aan deze praktijken meewerken.
Er komen wel steeds meer gevallen van orgaanhandel aan het licht. In maart van het afgelopen jaar verscheen er een video op internet van een kinderhandelaar, Varodi, die op de grens van Oekraïne met Slowakije gepakt is. Vanuit de gevangenis, gefilmd door zijn celgenoot, verklaart hij ook betrokken te zijn geweest bij kinderhandel vanuit de Borshchiv kostschool voor wezen en verwaarloosde kinderen in de Oekraïense stad Perechyn, waar hij vijftien jaar lesgaf. In de video, onderschept door journalist Vitaly Glagola, verklaart Varodi dat de school, via een humanitaire organisatie, ‘reisjes’ regelde voor kinderen naar onder meer Nederland, Duitsland, Italië en de Verenigde Staten. De school werkte samen met juristen die zorgden voor de nodige papieren. Ook werden sommige kinderen ‘geadopteerd’. Volgens Varodi zouden de kinderen van de kostschool op reis zijn gegaan met als doel orgaanverwijdering. Het ging meestal om weeskinderen. Zij die geschikt werden geacht voor orgaandonatie werden eruit geselecteerd. Varodi beschuldigt in de video de directeur van de school, Vasyl Koba, zijn zoon Vasyl Koba jr. en de jurist van de school van betrokkenheid bij de verkoop van organen van kinderen naar westerse landen. Ook waren er meerdere overheidsfunctionarissen die ervan afwisten. Dit alles zou hebben plaatsgevonden tussen 2010 en 2014 en in een aantal gevallen tussen 2016 en 2018.
Hoewel westerse media in het verleden hebben toegegeven dat er in Oekraïne gevallen van orgaanhandel plaatsvonden, wordt nu steevast ontkend dat dit systematisch en op grote schaal zou gebeuren, en beweren de media dat deze berichtgeving vanuit Rusland desinformatie betreft. Rusland gaat nu in haar beschuldigingen dan ook een stapje verder en suggereert dat de Oekraïense overheid tot over haar oren bij deze handel is betrokken.
– einde artikel –
Je las een gratis proefartikel uit Gezond Verstand nummer 81
Volg ons op social media
Kijk en beluister Gezond Verstand via