Bert Timmermans
Zo’n datacentrum omvat talrijke servers en enorme computers voor de verwerking van een gigantische hoeveelheid aan data. Bekende datacentra in Nederland zijn die van Microsoft (Middenmeer) en Google (Eemshaven en Middenmeer). Commerciële datacentra zijn er ook, die diensten verlenen aan banken, ziekenhuizen en overheidsorganisaties. Amsterdam herbergt een van de belangrijkste digitale knooppunten ter wereld: de Amsterdam Internet Exchange (AMS-IX).
De zogenaamde hyperscale datacenters zijn vooral in handen van de grote spelers van Big Tech, zoals Google, Amazon en Facebook. Volgens de International Data Corporation (IDC) moet zo’n hyperscale-datacentrum minstens vijfduizend servers tellen, op een oppervlakte van meer dan één vierkante kilometer. En dat is te zien als je op de A7 bij Middenmeer rijdt.
Energiehonger
Datacentra staan bekend om hun kolossale stroomverbruik. Volgens de Amerikaanse zakenbank Goldman Sachs verdubbelde het tussen 2020 en 2023, na een periode waarin het maar weinig steeg door efficiëntieverbeteringen.
De energiehonger van datacentra zien wij ook in ons land. Hier slurpen ze ongeveer 4% van onze nationale stroomproductie op. In 2017 was dat nog 1,5%. De toename van hyperscale datacentra zal het stroomverbruik zelfs naar ongeveer 8% opjagen. Het internetknooppunt AMS-IX verbruikt in zijn eentje evenveel stroom als het hele bedrijfsleven en alle huishoudens van Amsterdam tezamen.
De huidige CO₂-uitstoot van het internetverkeer en dataopslag zijn groter dan dat van de gehele luchtvaartindustrie! ‘Vliegschaamte’ kan nu worden vervangen door ‘surfschaamte’. Dat is niet zo verwonderlijk, als we zien hoeveel nieuwe datastromen er op ons afkomen.
Kunstmatige intelligentie, 5G, het internet of things, virtual reality, digitale identiteit, de Central Bank Digital Currency (CBDC), zelfrijdende auto’s, robots, straatbewaking, massasurveillance door diverse partijen (‘slimme meters’, ‘slimme lantaarnpalen’, ‘slimme stoplichten’ en alle vormen van technologie die verder nog ‘slim’ worden genoemd) veroorzaken een tsunami aan nog te bouwen datacentra. Het internetverkeer stijgt ook explosief als gevolg van de groei van videostreaming, videoconferenties, online gaming, sociale netwerken en het gebruik van blockchaintechnieken met multi-dataopslag. De energiehonger van datacentra is dus vrijwel niet meer te stillen.
De Dutch Datacenter Association waarschuwde in 2019 al dat het Nederlandse stroomnet de groei van datacenters niet bij zou kunnen houden. Energiebesparing, windmolens en zonnepanelen worden wel genoemd als een deel van de oplossing. Maar dat is onvoldoende om de datacentra van genoeg stroom te kunnen voorzien. Continue stroomleverantie is een eerste vereiste voor het ononderbroken functioneren van datacentra en voor wereldwijd betrouwbaar internetverkeer.
Groene (wiebel) stroom kan die garantie niet geven. Daarom zijn een aantal datacentra voornemens om te gaan voorzien in hun eigen energie (er wordt zelfs al gesproken over kleine kerncentrales).
Waterverbruik
De computerservers verbruiken veel energie, die wordt omgezet in warmte. De koelingssystemen in een datacenter draaien 24/7, om oververhitting van de servers te voorkomen. Dat zou namelijk tot storingen, dataverlies en zelfs brand kunnen leiden. De koelsystemen gebruiken lucht van buiten, totdat de buitentemperatuur boven de 20 graden uitkomt. Dan gaat men over op waterkoeling, en meestal wordt daar drinkwater voor gebruikt. Datacentra verwerken volgens het CBS maximaal 1 miljoen kubieke meter drinkwater, zo’n 0,088% van het totale leidingwaterverbruik in Nederland. In de gemeente Hollandse Kroon gebruiken de datacentra 0,6% van het drinkwater als koelwater. Dat is overigens minder dan de aardolie-industrie, die tien keer meer drinkwater verbruikt, of de chemische en farmaceutische industrie, die zelfs vijftig keer meer doorspoelt (30%) en niet te vergeten handel, vervoer en horeca met ruim veertig keer meer. Google heeft samen met het Waterbedrijf Groningen en het bedrijf North Water een nieuwe waterzuiveringsinstallatie en nieuwe leidingen aangelegd die zijn aangesloten op het Eemskanaal. Daar wordt nu geen drinkwater meer gebruikt.
Het lijkt er dus op dat het energieverbruik van de datacentra op de langere duur een groter probleem is dan het waterverbruik.
Nu datacentra als paddenstoelen uit de grond schieten, laat de lokale politiek meer en meer van zich horen. Verlies van landbouwgrond en bederf van het natuurlijke landschap, milieuvervuiling, snel stijgend stroomverbruik, gevaar voor black-outs en capaciteitstekort van het stroomnet zijn aanleiding tot groeiende zorgen. In de Wieringermeerpolder komen nog eens vijf extra datacentra langs de A7. Die blijken nu politiek controversieel in de gemeenteraad, de discussie lijkt eindelijk op gang te komen. Het is zeker aan te raden om in iedere gemeente kritisch naar de plannen te kijken.
Het energieverbruik van datacentra, dat haaks staat op alle bedoelingen van de ‘energietransitie’ en de uitrol van ‘hernieuwbare’ energie, maakt het noodzakelijk dat de overheid een knoop doorhakt want de besluitvoerders verkeren nog altijd in de waan dat CO₂ uiterst schadelijk is voor onze planeet. De optie voor kernenergie lijkt de autoriteiten dus onontkoombaar, want dat is wat betreft de CO₂-uitstoot de schoonste energiebron. Zo komt een kerncentrale – inclusief wat er gebeurt in de aanbodketen – uit op een uitstoot van 6 ton CO₂ per gigawatt, bij windenergie is dat 11 ton en bij zonne-energie 53 ton. Gas staat garant voor 440 ton en kolen voor 970 ton.
Zolang overheden zich echter druk blijven maken over het ‘windmolenbeleid’ (waar, wanneer en hoe hoog?), zullen we helaas moeten wachten tot de wal het schip keert en men tot het besef komt dat ‘hernieuwbare’ wisselvallige wind- en zonne-energie het grote aanstaande probleem wordt en geen oplossing biedt voor de snelgroeiende stroombehoefte in Nederland. Niet alleen (hyperscale) datacentra, maar ook zaken als oplaadpalen voor elektrische auto’s, toenemende digitalisering, elektrificering van de industrie en niet te vergeten de huishoudens, zullen een gigantische uitdaging gaan vormen.
De wal die het schip keert heet ‘de Trump-beving’ zodra die de Nederlandse seismografen in beweging heeft gebracht.
– einde artikel –
Je las een Premium artikel uit Gezond Verstand
Volg ons op social media
Kijk en beluister Gezond Verstand via
Gerelateerde berichten
